Συγχωρητικότητα, μια στρατηγική για το ξεπέρασμα καθηλωτικών εμπειριών;
Είναι φυσικό να είμαστε επιφυλακτικοί/ές και να κοντοστεκόμαστε μπροστά σε ό,τι καινούργιο. Όλοι και όλες μας έχουμε μπουχτίσει από τόσα πολλά μηνύματα και προτάσεις για αλλαγές, καινούργια πρότυπα και άλλους προσανατολισμούς, ποικίλες περιπλανήσεις και διαδρομές*. Υποσχέσεις ενός φαντασιακού βίου που ενώ μας "μπουκώνουν" σε βαθμό πνευματικής κόπωσης πάντα στο τέλος το υπόλοιπο είναι μηδέν: προσπέραση και ένα αφόρητο υπαρξιακό κενό.
Πως προχωρούμε λοιπόν;
Πάμε μπροστά με την αβεβαιότητα των παραπάνω νεωτερικών υποσχέσεων, αρκεί απλά να υποκλιθούμε σε οτιδήποτε είναι περιτυλιγμένο με την Νέα Οπτική; και πως διαχειριζόμαστε το τεράστιο ψυχικό κόστος της;
Έτσι είναι μοιραίο να στραφούμε στο εμπειρικό απόθεμά μας, που όλοι κουβαλούμε για να αφουγκραστούμε, για να στοχαστούμε, να μάθουμε.
Πρακτικές εφαρμογές μιας διαχρονικής αρετής
Βασική θέση είναι ότι η συγχωρητικότητα δεν ταυτίζεται με τη συμφιλίωση.΄Ομως σχετίζεται άμεσα με την αλλαγή της οπτικής προς τον δράστη και τα κίνητρά του.
Συγχώρηση & υγεία
Στόχος της συγχωρητικότητας είναι η Απαλλαγή από τη Μνησικακία. Αυτή η έννοια είναι συνδεδεμένη με αρνητικά συναισθήματα όπως τον θυμό, την εχθρότητα, την πικρία, τον φόβο. Έρευνες έχουν αποδείξει την άμεση συσχέτιση της μνησικακίας με τη διαταραχή του χρόνιου stress, η οποία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την υγεία. Επίσης η Άρνηση της Συγχώρησης συσχετίζεται με την εμμονή, τον ιδεομηρυκασμό και τα αρνητικά συναισθήματα εν γένει. Επιπλέον επιδρά με αϋπνία και κόπωση.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 αρκετοί κοινωνικοί επιστήμονες και ψυχολόγοι, προσπαθούν να κατανοήσουν την συγχωρητικότητα προκειμένου να ενταχθεί σε εφαρμογή σε καθημερινή κοινωνική βάση. Έχουν δημοσιευτεί εκατοντάδες έρευνες που δείχνουν ότι η συγχωρητική πρακτική συνδέεται άμεσα με συναισθηματική και πνευματική θεραπεία του ατόμου και συμβάλλει στην σταθερότητα για ειρηνικές κοινότητες. Οι πρακτικές και θεραπευτικές επιδράσεις της συγχώρησης αποδεικνύονται ευεργετικές σε διάφορα πλαίσια, προσωπικά και κοινωνικά, όπως σε ανθρώπους που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες, σε θύματα πολέμου, ρατσισμού, κακοποίησης, βίας και φυσικά σχολικού εκφοβισμού. Ο σύνδεσμος ανάμεσα στη Συγχώρηση και στην Υγεία οδήγησε και σε νέες έρευνες που αφορούν στη φυσική κατάσταση ενός ατόμου και αποδεικνύουν ότι η εφαρμογή της συγχωρητικότητας ελαττώνει τη βαρύτητα των καρδιακών νοσημάτων, παρατείνει τη ζωή των καρκινοπαθών και προετοιμάζει για έναν πιο ήρεμο θάνατο.
Τα τραυματισμένα συναισθήματα όταν δεν λυθούν με υγιή τρόπο, μεταφέρουν το ανεπίλυτο πρόβλημα και τραυματίζουν στην συνέχεια και τις σχέσεις. Η οργή και ο θυμός μπορούν να μετατεθούν παραγνωριστικά σε μη εμπλεκόμενα πρόσωπα που δεν έχουν σχέση με την αρχική αδικία. Για παράδειγμα, ένα παιδί που στερήθηκε την αγάπη της μητέρας του, μπορεί να θέλει να τιμωρήσει τον/ην αδελφό/ή του, ο/η αδελφός/ή με τη σειρά του/της να μεταφέρει την στρεβλή θεώρηση και αντιμετώπιση της πραγματικότητας προς τον/την συμμαθητή/ήτριά του/της. Ή ακόμη, ο στερημένος/η συναισθηματικά από τη γονεϊκή αγάπη γιος ή κόρη, αν δεν αποκαταστήσουν υγιώς μέσα τους τα συναισθήματα αυτής της στέρησης, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επαναλάβουν το ίδιο στα δικά τους παιδιά, όταν δημιουργήσουν δική τους οικογένεια. Έχουμε εδώ το φαινόμενο του “ντόμινο” δηλαδή της μετάθεσης μέσω της παραγνώρισης με τις επακόλουθες επιπλοκές στην ψυχική και φυσική υγεία μας.
Η συγχωρητικότητα είναι μία διαδικασία και όχι ένα συμβάν
Πως συγχωρούμε
-Η πρώτη αφορά την απόφαση ελέγχου και την συνακόλουθη τροποποίηση της συμπεριφοράς μας. Αυτή είναι η Συγχώρηση κατόπιν Απόφασης (decisional forgiveness).
-Η άλλη άποψη είναι μια πολύπλευρη και απαρτιωμένη συναισθηματική εμπειρία συγχώρησης που αφορά στην τροποποίηση. Δηλαδή στην μεταστροφή γνωμών, συναισθημάτων και κινήτρων, η Αισθηματική Συγχώρηση (emotional forgiveness).
Η Συγχώρεση διδάσκεται;
Πίσω από τα καθημερινά παραδείγματα μίσους και αδικίας κρύβονται ιστορίες πραγματικών ανθρώπων, των οποίων ο πόνος από τα τραύματα που υπέστησαν είναι τόσο βαθύς, που η πρόταση της συγχώρησης γι’ αυτούς δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο μια ουτοπία. Παρ’ όλα αυτά τόσο οι πνευματικοί ηγέτες, όσο και οι κοινωνικοί επιστήμονες επιμένουν συστηματικά ότι η συγχώρηση είναι η μόνη λύση πάνω στην οποία μπορεί να βασιστεί μια κοινωνία και που δίνει ελπίδα για το μέλλον.
Η Συγχώρηση στην Παράδοσή μας
Η Φιλοσοφία της Συγχώρησης στο μακροκοινωνικό πεδίο
Όλοι πληγώνουμε και πληγωνόμαστε
- Από το βιβλίο "Σύγκρουση και Συνύπαρξη" (Γαλίτη, 2017 Εκδόσεις Γρηγόρη).
- "Συγχωρείν – Το ασυγχώρητο και το απαράγραπτο" διάλεξη που εκφώνησε ο Ντερριντά στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών τον Δεκέμβριο του 1997
- ΕΨΕ περιοδικό, Τόμος 28 Τεύχος 4 "Οι σχέσεις της συγχωρητικότητας με την ψυχική υγεία και την ψυχοθεραπεία", Κ.Θ. Κιούλος, Ζ.Χ. Αλεξανδρή, Α.Θ. Κιούλου, Ι.Δ. Μπεργιαννάκη. (σελίδα 349)]- Πρόγραμμα "Αγωγή στη Συγχώρηση". Εκδήλωση-συζήτηση της 4ης Φεβρουαρίου 2021. Μπορείτε να δείτε την εκδήλωση εδώ
- Wikipedia - free online encyclopedia