"Αυτοβοήθεια & Ψυχική Υγεία" Εκδήλωση

  

Ενημερωτική εκδήλωση για την 

Αυτοβοήθεια στην Ψυχική Υγεία

 

Τετάρτη 12 Ιουλίου 20:00' 

οδός Τσίλερ 59, Άνω Πατήσια

Οργάνωση 

Κίνηση Αλληλεγγύης Πατησίων - Κίνηση Οικογενειών & Φίλων για την Ψυχική Υγεία

~~~

Οι Ομάδες Αυτοβοήθειας

   Η συνεχής εξάπλωση των Ομάδων Αυτοβοήθειας(1), είναι από μόνη της ένας πολύ σημαντικός δείκτης της αποτελεσματικότητας τους αφού πρόκειται για μη κερδοσκοπικές, εθελοντικές, αυτοδιαχειριζόμενες και αυτοχρηματοδοτούμενες ομάδες προσώπων που αντιμετωπίζουν από κοινού ένα συναφές πρόβλημα Ψ.Υ. Σαφώς πρόκειται για  μη επαγγελματικού τύπου υπηρεσίες ψυχικής υγείας και η εξάπλωσή τους θα μπορούσε να συσχετιστεί με την εμφάνιση άλλων δυσμενών παραγόντων. 

   Για παράδειγμα αναφέρουμε τα  μεταμνημονικά ψυχικά τραύματα(2), την έκπτωση των προσφερόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας κυρίως στις δημόσιες δομές και την διαρκή φτωχοποίηση. Σε αυτούς τους επίκαιρους βασικούς λόγους πρέπει να  προσθέσουμε και τούς επακόλουθους κοινωνικούς δηλαδή την επιδείνωση των όρων της κοινωνικοποίησης(3), της επιβίωσης, του σχετίζεσθαι μετά τα Lock Down(4) κα. 

   Για πολλά χρόνια η αυξημένη ενασχόληση των ερευνητών για την  αποτελεσματικότητα των ομάδων αυτοβοήθειας, επιβεβαιώνει το γεγονός ότι συνεχίζουν να έχουν τον σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Επίσης το χαρακτηριστικό της ενεργοποίησης των προσώπων στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους καθιστά τις Ομάδες Αυτοβοήθειας ως μια από τις πιο πρόσφορες ενδεδειγμένες λύσεις.

 

Γενικές Αρχές των Ο.Α.

 

 

   Οι Ο.Α. λειτουργούν από και για τα ίδια τους τα μέλη. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη τα οποία επηρεάζονται άμεσα από κάποια κατάσταση είναι οι μοναδικοί οι οποίοι ελέγχουν τις δραστηριότητες και τις προτεραιότητες της ομάδας. Ορισμένες ομάδες αυτοβοήθειας λαμβάνουν πηγές και υποστήριξη έξω από την ομάδα, τα μέλη ωστόσο είναι αυτά που παίρνουν τις αποφάσεις σχετικά με τη δράση της ομάδας. 

   Οι ομάδες αυτοβοήθειας βασίζονται στην ιδέα της δύναμης των μελών. Ενώνοντας τη φωνή τους με άλλους τα μέλη της ομάδας έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν με πιο δυναμικό τρόπο τις ανάγκες τους και να αλλάξουν καταστάσεις που τους αφορούν. Ως ομάδα μπορούν να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον και να δουλέψουν μαζί για να ξεπεράσουν τη δυσκολία ή τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν.

   Οι Ο.Α. προσπαθούν να δουλέψουν με τρόπους όσο το δυνατόν πιο δημοκρατικούς και «ανοιχτούς». Ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ανάμειξη. Οι ομάδες έχουν συνήθως ένα κλίμα φιλικό και ανεπίσημο, διαφορετικό από τις παραδοσιακές υπηρεσίες και δομές. Προσπαθούν να δώσουν σε κάθε μέλος την πληροφόρηση, την ενθάρρυνση και τη δυνατότητα για να συμμετέχει στην ομάδα. 

  Μια από τις βασικές αρχές των ομάδων είναι αυτή της ανωνυμίας. Η ανωνυμία δημιουργεί ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και ισότητας μέσα στις ομάδες και όπως έχει αποδειχτεί είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης και διεύρυνσης του κινήματος των ανωνύμων. Επίσης η ανωνυμία εξασφαλίζει και το γεγονός ότι κανενός η περίπτωση ή η προσωπικότητα δεν θα θεωρηθεί πιο σημαντική από το μήνυμα της ανάρρωσης που μοιράζονται τα μέλη των ομάδων. 

  Τα μέλη των Ο.Α. επιλέγουν τι θα κάνει η ομάδα και πώς θα επιτευχθούν οι στόχοι που θέτουν. Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουν οι ομάδες αυτοβοήθειας είναι να επεξεργάζονται τις δραστηριότητες και τις προτεραιότητές τους. Αυτό είναι πολύτιμο γιατί:

• είναι ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας με την οποία τα άτομα γίνονται ομάδα

• δίνει στην ομάδα μια αίσθηση σκοπού και κατεύθυνσης

• δείχνει σε νέα μέλη με τι σχετίζεται η ομάδα

Χωρίς μια κοινή κατανόηση για το τι κάνει η ομάδα, τα μέλη μπορεί να χάσουν την κατεύθυνσή τους ή να προσπαθήσουν να  

ακολουθήσουν ταυτοχρόνως μια διαφορετική. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει διαφορετικό λόγο να ενταχθεί σε μια ομάδα και διαφορετικές ιδέες σχετικά με το τι πρέπει να κάνει. Η ομάδα βοηθάει τα μέλη να συμφωνήσουν σε ένα κοινό στόχο.    

  Το κεντρικό σημείο των ομάδων αυτών είναι μια σειρά από προσωπικές δραστηριότητες γνωστές ως τα 12 Βήματα. Τα βήματα αυτά περιλαμβάνουν 

• την παραδοχή του προβλήματος, 
• την αναζήτηση βοήθειας, 
• την αυτοεκτίμηση, 
• την εμπιστευτική αυτοαποκάλυψη, 
• το να επανορθώνεις, όπου έχεις κάνει λάθος και το 
• να δουλεύεις με άλλους ανθρώπους που θέλουν να αναρρώσουν. 

Η Πνευματική Αφύπνιση των Ο.Α. δεν είναι η Woke Culture

   Μεγάλη έμφαση δίνουν οι ανώνυμοι σε αυτό που αποκαλούν «Πνευματική Αφύπνιση» τονίζοντας την πρακτική της αξία και όχι κάποια φιλοσοφική ή μεταφυσική της υπόσταση ή τοποθέτηση ως προς το φύλο. Οι ομάδες των ανωνύμων δεν είναι θρησκευτικά προγράμματα. Τα μέλη ενθαρρύνονται να αναπτύξουν την προσωπική τους κατανόηση, θρησκευτική ή όχι, αυτής της «Πνευματικής Αφύπνισης» η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με την αφύπνιση που υπόσχεται η woke κουλτούρα.

   Η προσέγγιση των Ομάδων Αυτοβοήθειας είναι μη επαγγελματική και βασίζεται στην αλληλεγγύη. Η πρωταρχική θεραπευτική αξία των ομάδων αυτών βασίζεται ακριβώς στο γεγονός ότι ψυχικά πάσχοντες βοηθούν άλλους ψυχικά πάσχοντες. Η θεραπευτική σημασία της αυτοβοήθειας είναι άλλωστε ήδη αποδεδειγμένη στον τομέα της θεραπείας των εξαρτήσεων και όχι μόνο (Ζαφειρίδης 1998, Kooyman 1993, Yablonsky 1989 & 1969). 

   Στις συναντήσεις των ομάδων κάθε μέλος μοιράζεται τις προσωπικές του εμπειρίες με άλλους αναζητώντας βοήθεια όχι από κάποιους ειδικούς αλλά από ανθρώπους που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις και βρήκαν τη λύση και τη διέξοδο.

   Οι ομάδες είναι ανοικτές σε οποιονδήποτε ανεξάρτητα από θρήσκευμα, κοινωνικοοικονομική θέση, φύλο, εθνικότητα και μόνη προϋπόθεση είναι η επιθυμία κάποιου να συμμετέχει με τους αποδεκτούς και συμφωνημένους όρους.

 

 

   Ένας άλλος παράγοντας που θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως είναι ότι οι ομάδες αυτές δεν αποκλείουν μέλη που έχουν κάποια επιπλέον προβλήματα εκτός από αυτό της ψυχικής υγείας με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα των ανθρώπων με διπλή διάγνωση, οι οποίοι δύσκολα γίνονται δεκτοί σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα. Ελάχιστα άλλωστε είναι τα προγράμματα ειδικά σε χώρες σαν την Ελλάδα, που δέχονται ανθρώπους με τέτοιου είδους προβλήματα. 

Η ανωνυμία

Μια από τις βασικές αρχές των ομάδων είναι αυτή της ανωνυμίας. Η ανωνυμία δημιουργεί ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και ισότητας μέσα στις ομάδες και όπως έχει αποδειχτεί είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης και διεύρυνσης του κινήματος των ανωνύμων.

  Επίσης η ανωνυμία εξασφαλίζει και το γεγονός ότι κανενός η περίπτωση ή η προσωπικότητα δεν θα θεωρηθεί πιο σημαντική από το μήνυμα της ανάρρωσης που μοιράζονται τα μέλη των ομάδων.

Τρόπος λειτουργίας

   

  Όπως έχει ήδη αναφερθεί η συνάντηση της κάθε ομάδας είναι ο
βασικός πυρήνας του κινήματος των ανωνύμων. Υπάρχει ποικιλία
εβδομαδιαίων συναντήσεων. Αυτές διακρίνονται σε κλειστές και ανοιχτές συναντήσεις με το κοινό σε συναντήσεις ομιλιών και συζητήσεων και συναντήσεις θεματικά αφιερωμένες. Έτσι τα μέλη των ομάδων κρατούνται καθημερινά σε επαφή και βοηθούνται στην ανάπτυξη των προσωπικών τους σχέσεων. Η συνάντηση και οι αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται γύρω από αυτή, καθιστούν τις Ο.Α. ένα κοινωνικό δίκτυο, ένα σύστημα αλληλεπίδρασης με ξεκάθαρους και έντιμους όρους που λειτουργεί θεραπευτικά από μόνο του. 

   Πιο συγκεκριμένα το μοίρασμα κοινών εμπειριών που συμβαίνει στις συναντήσεις μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ισοτιμίας, διαμορφώνει άριστες 

συνθήκες για τη δημιουργία και ειλικρινών

έντιμων ανθρώπινων σχέσεων, για την υιοθέτηση ενός πιο δημιουργικού και ανθρώπινου τρόπου ζωής. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι οι ομάδες αυτές προσφέρουν μικροκοινωνικούς χώρους για την καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών και αυτογνωσίας, σε κοινωνίες που κυριαρχούνται από αλλοτρίωση, μοναξιά και ατομοκεντρικότητα, τότε η αξία τους και η σημαντικότητα τους γίνονται ακόμη πιο εμφανείς ιδιαίτερα στο επίπεδο της πρόληψης των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων (Ζαφειρίδης 1998).

Το παράδειγμα των Α.Α.

"Πολύ σημαντική είναι η υποδοχή του νεοεισερχόμενου σε μια ομάδα ανωνύμων. Η εμπειρία μάλιστα του νεοεισερχόμενου είναι σύμφωνα με κάποιους ερευνητές πολύ πιο θετική από την αντίστοιχη σε οργανωμένες Υπηρεσίες και συστήματα Υγείας (Chapel, 1997). Ο νεοεισερχόμενος είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο μέσα σε μία ομάδα. Υπάρχει μια ανεκτική αποδοχή που αντικατοπτρίζει το γνωμικό των ανωνύμων: «Οποτεδήποτε κάποιος, οπουδήποτε απλώσει το χέρι για βοήθεια, θέλω το χέρι

των Α.Α. να είναι εκεί. Γι’ αυτό, είμαι υπεύθυνος».
  Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας της ανάρρωσης στις ομάδες των ανωνύμων είναι ο ρόλος του χορηγού ή σπόνσορα. Ο χορηγός είναι ένα παλιό μέλος των ομάδων που αναλαμβάνει να βοηθήσει το νεοεισερχόμενο να δουλέψει τα βήματα και να αναπτύξει ένα πρόγραμμα θεραπείας που θα κάνει τη νηφαλιότητα όχι μόνο ανεκτή αλλά και επικερδή. Όπως μάλιστα η έρευνα έχει δείξει η σχέση με κάποιον σπόνσορα μειώνει τις πιθανότητες υποτροπής (Sheeren, 1988). Από τη σχέση όμως αυτή δεν βοηθούνται μόνο οι χορηγούμενοι, αλλά και οι ίδιοι οι χορηγοί, αφού σύμφωνα με την έρευνα του Cross (1990) σε ένα δεκαετές follow up, το 91% όσων είχαν γίνει σπόνσορες είχαν διατηρήσει τη νηφαλιότητα τους. Άλλωστε η θεραπευτική αξία της αλληλεγγύης, της αφοσίωσης και της προσφοράς στον συνάνθρωπο έχουν συζητηθεί και από τους θεωρητικούς της ανθρωπιστικής / υπαρξιακής ψυχολογίας (Frankl, 1979), αλλά διαπιστώθηκαν επίσης και σε πολλά θεραπευτικά προγράμματα στα οποία η αυτοβοήθεια ήταν ο βασικός άξονας της δράσης τους"(5).

Επίλογος

 

  Ποιο είναι το ποιοτικό χαρακτηριστικό που καθιστά τις οµάδες αυτοβοήθειας ως µια από τις πιο ενδεδειγµένες λύσεις; Μα αυτό της ενεργοποίησης και αυτενέργειας των προσώπων μέσα στην κοινότητα για την αντιµετώπιση των προβληµάτων τους. Δηλαδή το συστατικό στοιχείο των οµάδων αυτών είναι ένα από τα βασικά ζητούµενα στην αντιµετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβληµάτων.  

 

 

~~~

 

 

πηγές-σημειώσεις:

1.   "Οδηγός δημιουργίας Ομάδων Αυτοβοήθειας - Τα Αλληλέγγυα Πρόσωπα και η Κοινότητα". Έκδοση της ΚΟΦιΨΥ το καλοκαίρι 2023. Για την προμήθεια του "Οδηγού..." μας, επικοινωνήστε με τον σύλλογό μας.
2.   "Για το Συλλογικό μας Τραύμα από τα Μνημόνια" του μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της ΚΟΦιΨΥ Αντώνη Ανδρουλιδάκη. Άρθρο δημοσιευμένο στο Blog της ΚΟΦιΨΥ (Φλεβάρης 2023).
3.   Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας και των lockdowns  κείμενο στο Blog της ΚΟΦιΨΥ (Μάρτης 2022). 
4.  "Η πανδημία ως Ψυχολογική Εμπειρία: προκλήσεις και προοπτικές διαχείρισης στο πλαίσιο της Οικογένειας" του ψυχιάτρου-σεξολόγου, κοινωνικού ακτιβιστή και μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της ΚΟΦιΨΥ Στέλιου Κυμπουρόπουλου. Blog της ΚΟΦιΨΥ, Νοέμβρης 2023
5.  "Ψυχική Υγεία και Αυτοβοήθεια. Το Παράδειγμα των ΑΑ" του Φοίβου Ζαφειρίδη. Απόσπασμα. Τετράδια Ψυχιατρικής τ. 73, 2001 
   

 

 Ευάγγελος Ασπρογέρακας

 

Ας θυμηθούμε την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

 Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας: Χρειαζόμαστε σύστημα όχι πρόσκοπους*

   Η έξοδος από μια “εποχή στην κόλαση”, όπως ήταν όλη αυτή η περίοδος για τη χώρα μας, συνεπάγεται μια προσπάθεια μεταρρυθμιστικών πολιτικών σε διάφορα πεδία ταυτόχρονα και συντονισμένα κερδίζοντας αλληλεπιδράσεις και αξιοποιώντας εμπειρίες. Ο κόσμος βγαίνει από μια δεκαετή μνημονιακή κατάσταση έχοντας διαπαιδαγωγηθεί στο ότι κάθε μέτρο σημαίνει περικοπή και κάθε μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός ακόμα και προφανής εξορθολογισμός, είναι τοξικός. Θεωρεί με καχυποψία ότι και η τωρινή προσπάθεια για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, υποκρύπτει έλεγχο πρόσβασης και συνακόλουθα άλλη μια περιστολή παροχών και δικαιωμάτων προηγούμενων εποχών.
   Ωστόσο η εμπειρία της πανδημίας και η έλλειψη συστηματικής βοήθειας σε κάθε γειτονιά, η ανάγκη της ειδικής μεταχείρισης των ασθενών με χρόνιες παθήσεις, αλλά και η απουσία της κατ οίκον φροντίδας των υπέργηρων και ανήμπορων, ήταν καταλυτικές εμπειρίες. Η στιγμή είναι κατάλληλη για την δημιουργία ενός δικτύου εθνικής εμβέλειας για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που να μπορεί να ανατρέψει μακροχρόνιες παθογένειες και στρεβλώσεις των υπηρεσιών υγείας. Πρόκειται για ένα συνολικό αναπροσανατολισμό του συστήματος και όχι για “τον πρόσκοπο που περνάει την γιαγιά απ’ τον δρόμο”, ένα εγχείρημα δύσκολο που επιχειρείται ανεπιτυχώς από την ίδρυση του ΕΣΥ.

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Οργάνωση και Διοίκηση Πρωτοβάθμιας Ενότητα 2: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στη λειτουργία του Συστήματος Υγείας

   Έτσι, μετά από μια ατέλειωτη διελκυστίνδα νομοθετήσεων με πιο πρόσφατα του Στεφανή- 2004, Κακλαμάνη-2006, Γεωργιάδη- 2014 και Ξανθού-2018 και κυρίως μετά τη φοβερή εμπειρία της πανδημίας, ήταν σε αναμονή τα τελευταία δυο χρόνια μια σχετική με την τωρινή πρωτοβουλία της κυβέρνησης.
   Ατυχώς, το νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε απέχει πολύ από εκείνο που θα ήταν εάν οι αρμόδιοι είχαν διδαχθεί από τις αδυναμίες και τα λάθη των προηγουμένων προσπαθειών και κυρίως εάν οι στόχοι του ανταποκρίνονταν στην νέα εποχή. Πολλές γενικότητες, πολλές ασάφειες, πολλές καλές προθέσεις, μεγάλες ελλείψεις, ένας όγκος υπουργικών αποφάσεων και ΚΥΑ, να εξειδικεύσει, να λειάνει, να μετακυλήσει, να διαπραγματευθεί, να προωθήσει την υλοποίηση εντός εξάμηνου !! Φαίνεται ότι το υπουργείο πιστεύει ότι η νομοθέτηση παράγει ένα θεσμικό αυτοματισμό υλοποίησης -παρ’ όλη την εμπειρία του παρελθόντος -στην χώρα της “θεσμοθετημένης αθέτησης των νόμων”. Ποιο συγκεκριμένα:

Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

   1) Στην οργάνωση των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας δεν υπάρχει ειρμός, δεν υπάρχει η εσωτερική λογική, τα διακριτά επίπεδα συνάρθρωσης, οι αρμοδιότητες, ο έλεγχος και η λογοδοσία. Ένα ετερόκλιτο σώμα γιατρών, από ΚΥ, πολυιατρεία, δημοτικά ιατρεία, απλούς ιδιώτες κ.α, αναλαμβάνει ένα επίπονο και συστηματικό έργο με βάση κάποιο καθηκοντολόγιο και με όριο λίστας πολιτών όπως και πλαφόν αμοιβής. Σε αυτήν την εθνική προσπάθεια δεν ορίζεται ούτε σε ποιον αναφέρονται -απροσδιόριστα τοπικά συστήματα ΠΦΥ- ούτε πως συντονίζονται ( όρια δήμου; γειτονιάς; νομού; περιφέρειας;) Ακόμα, η τόσο κρίσιμη επαφή και διασύνδεση με άλλους κοινωνικούς εργάτες της όποιας περιοχής ευθύνης (κοιν. λειτουργοί, επισκέπτες υγείας, νοσηλευτές, ψυχολόγοι κλπ) και η διάδραση όλων για πολλαπλασιασμό της αποτελεσματικότητας και κυρίως των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες, δεν καθορίζεται σαφώς
   2) Στην διοίκηση καλείται προφανώς κάθε υγειονομική περιφέρεια να σχεδιάσει και να υλοποιήσει την ένταξη των γιατρών και να επιβλέψει στην σύναψη κατάλληλων συμβάσεων μαζί τους σε συνεργασία βέβαια με τους τοπικούς ιατρικούς συλλόγους, ανάλογα με τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Επί πρόσθετα, πρέπει να επιτευχθεί η εξαιρετικά δύσκολη συνέχεια της πρωτοβάθμιας φροντίδας και περίθαλψης και της νοσηλείας στα νοσοκομεία όπως και της μετανοσοκομειακής φροντίδας ειδικά σε χρόνια πάσχοντες. Είναι σε θέση οι τωρινές Υπε με την στελέχωση και την εμπειρία τους να αναλάβουν ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα; 

  Αρκεί ο μηνιαίος συντονισμός σήμερα από το υπουργείο και τον σχολάζοντα μηχανισμό του και το συντονιστικό Κεσυπε, για να δρομολογήσει μια τέτοια μεγάλη και πολύπλοκη διοίκηση ή θα έπρεπε να προβλεφθεί και να νομοθετηθεί μια task force, τουλάχιστον για μια πρώτη μεταβατική περίοδο; Ποιος θα αναλάβει επιτέλους δράσεις για συστηματικά προγράμματα πρόληψης και προαγωγής στις διάφορες περιοχές για τους προσδιοριστές υγείας που προκαλούν το 40 με 50% των ασθενειών; Εδώ βέβαια και καθόλου τυχαία, ξεχάσθηκαν οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες αποκέντρωσης και μεταφοράς πόρων από τον Ενφια στην διοικητική περιφέρεια, η οποία θα είναι και πάλι απλός παρατηρητής, παρά την εμπειρία της ακινησίας και τοπικιστικής ιδιοτέλειας που έδειξε στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
   3) Η χρηματοδότηση φαίνεται επίσης ασαφής. Μέχρι σήμερα η πρωτοβάθμια δαπάνη ήταν υπολειπομένη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο κατά το ήμισυ. Το Υπουργείο Οικονομικών εγγράφει νέους κωδικούς συστηματικής χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια ή θα έχουμε την επανάληψη του σύριζα με τα τομυ και το άγχος του Εσπα. Φθάνει το ταμείο ανάκαμψης και τα μπαλώματα στις ήδη υπάρχουσες δομές και τον εξοπλισμό, ή μήπως μια συνέργεια δημόσιου- ιδιωτικού θα ήταν πολύ πιο επωφελής για τους πολίτες και κυρίως πολύ πιο φθηνή αλλά με σοβαρό έλεγχο των ροών και καλό προγραμματισμό;

Οργάνωση και Διοίκηση Πρωτοβάθμιας.
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας

   Σημαντική θα είναι η συμβολή του Εοπυυ αν ενεργοποιηθεί επιτέλους και, λειτουργώντας σαν πραγματικό ταμείο και όχι σαν κουμπαράς, να συνάψει συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο με όλους τους ενδιαφερομένους. Θα λειτουργήσει επιτέλους σαν μονοψώνιο επιβάλλοντας και τηρώντας απαρέγκλιτα κανόνες σε δημόσιο και ιδιωτικό; Κι ακόμα δεν θα πρέπει να έχει ένα κρίσιμο ανεξάρτητο λόγο τόσο στην οργάνωση όσο και στην διοίκηση, ένα σοβαρό θεσμικό ρόλο αγοραστή προς όφελος των ασφαλισμένων του η απλά θα καλείται να πληρώνει;

Το ανθρώπινο δυναμικό

   4) Το κρίσιμο μέγεθος αυτής της προσπάθειας ωστόσο θα είναι το ανθρώπινο δυναμικό που θα πρέπει να ξεφύγει από συντεχνιασμό και ιδιοτέλεια και να πάρει επάνω του σαν αποστολή την δημιουργία των τοπικών δικτύων πφυ όχι απλά διεκπεραιώνοντας ένα αριθμό ασθενών. Η αμοιβή των γιατρών που εξήγγειλε ο υπουργός κρίνεται κατ αρχήν επαρκής, με την χρήση του κατά κεφαλήν και το πλαφόν των 2000, παρά τους κινδύνους που περιέχει. Το διακύβευμα -για όποιον το καταλαβαίνει είναι πολύ μεγάλο καθώς οι γιατροί καλούνται να αναστρέψουν μια παγιωμένη νοσοκεντρική αντίληψη του κόσμου με αντίστοιχη νοσοκομειοκεντρική συμπεριφορά.

   Θα έχουν απέναντι για να υπερβούν παγιωμένες πρακτικές μεγάλου μέρους των τωρινών γιατρών, ειδικοτήτων της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, την πίεση φαρμακευτικών εταιριών που προσπαθούν να υποκαταστήσουν την τωρινή συνταγογράφηση με καινούργια ακριβότερα φάρμακα, αλλά και τα διαγνωστικά κέντρα υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας με υπερπληθώρα εξετάσεων. Επίσης καθοριστική θα είναι η δυνατότητα συνεργασίας και αξιοποίησης όλων των διασκορπισμένων κοινωνικών εργατών (νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας, κοιν. λειτουργούς, ψυχολόγους κλπ) σε κάθε γειτονιά, σε κάθε νομό.
   5) Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κυρίαρχος συνδικαλιστικός λόγος υπήρξε, κατά τον προηγηθέντα της ψήφισης διάλογο, άκαμπτος και μονότονος: περισσότερα λεφτά, περισσότερα ντουβάρια περισσότερες προσλήψεις. Ένα τόσο σημαντικό έργο δεν συνεγείρει, δεν προκαλεί μείζονες συναινέσεις, δεν εξασφαλίζει συμμετοχή, συμπόρευση, συνδημιουργία, ολοκλήρωση του εθνικού συστήματος υγείας, είσοδο σε κάθε οικογένεια, αλληλεγγύη στους ασθενέστερους, στήριξη ενεργού υγείας για όλους.

«Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας δεν στεριώνει χωρίς Νοσηλευτές στο τιμόνι». Παλαιότερο κείμενο κριτικής (2018) από την Πανελλήνια Συνδικαλιστική Νοσηλευτική Ομοσπονδία ΕΣΥ (ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ)

   Αντίστοιχα, τα κόμματα περιχαρακωμένα στις γραμμές τους είναι αμφίθυμα: η ΝΔ προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες με τους ιδιώτες συνομιλητές -ψηφοφόρους της και τα συμφέροντά τους, ενώ ο Σύριζα μαζί με το ΚΚΕ αναπαράγουν τα στερεότυπα ιδιωτικοποίησης και κρατικισμού. Το νέο Πασοκ αδρανεί γενικολογώντας και μην τολμώντας να συνεχίσει τολμηρά τη μεγάλη παράδοση του χώρου και το δυναμικό μεταρρυθμιστικό διαρκές που την χαρακτήριζε

Νοσοκεντρισμός ή ενεργός υγεία

   Τελικά ο μεγάλος κριτής και σε αυτήν την προσπάθεια θα είναι η κοινωνία η οποία μέχρι τώρα και παρά την πρόσφατη τραυματική εμπειρία της πανδημίας, δεν έχει ακόμα πειστεί σε έναν άλλο τρόπο, αυτόν της διατήρησης της ενεργού υγείας και της διαφορετικής στάσης απέναντι στους παράγοντες κινδύνου. Είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία έως άρνηση του κόσμου στα Τομμυ που γρήγορα εκφυλίσθηκαν σε συνταγογραφικά κέντρα πιέζοντας ασφυκτικά μαζί με τους ιδιώτες γιατρούς τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Τι κι αν η ψηφιακή επέλαση της διετίας έφερε σε κάθε σπίτι την άυλη συνταγογράφηση και ο φάκελος ασθενούς μπορεί να είναι μια ολοκληρωμένη προσωπική και εξατομικευμένη αποτύπωση.
   Κι όμως, αυτό το ψηφιακό διαρκές ιατρικό ιστορικό καθενός, που θα μπορεί να ενοποιεί όλες τις εξετάσεις, τα φάρμακα, τις παθήσεις καθενός, αυτό το μόνιμο διαβατήριο για όλες τις υπηρεσίες υγείας σε όλη την επικράτεια, είναι μια νέα εποχή και καλείται ο προσωπικός γιατρός να το εφαρμόσει σε όλους.
   Οι καιροί αλλάζουν, χρόνια νοσούντες που χρειάζονται επαγγελματική φροντίδα υπάρχουν σε κάθε σπίτι, τα νέα παιδιά μπορούν να ξεφύγουν από παλιές και νέες εξαρτήσεις, οι πολίτες μπορούν και πρέπει να ξεκολλήσουν από τον νοσοκεντρισμό και να στραφούν στην ενεργό υγεία.  Η προσπάθεια ξεπερνά μικροκομματισμούς και συντεχνιασμούς και κυρίως παγιωμένες συμπεριφορές και προκαταλήψεις αλλά αποτελεί μια τεράστια εθνική πρόκληση.

*Κείμενο του Δημόπουλου Αντώνη δημοσιευμένο στο έγκριτο SLpress.gr (Μάϊος 2022).

 

Περί δικαιωμάτων

 Δικαιώματα και «δικαιωματισμός»*

   Η λέξη «δικαιωματισμός» περιφέρεται στον δημόσιο λόγο ευρέως εδώ και κάποια χρόνια, έχοντας ως επί το πλείστον αρνητικές συνδηλώσεις. Αυτό δημιουργεί άμεσες και νόμιμες απορίες: Δεν είναι ιστορικά η πάλη για σύγχρονη δημοκρατία, από την εποχή των επαναστάσεων του 18ου αιώνα, πάλη για ανθρώπινα δικαιώματα; Για ποιο λόγο να καυτηριάζει κανείς τον δικαιωματισμό αν δικαιωματισμός σημαίνει έμφαση στην ύπαρξη ανθρώπινων δικαιωμάτων; Ποιο τέλος πάντων είναι το πρόβλημα που αυτή η λέξη -πιθανώς όχι η καταλληλότερη και πάντως σπάνια αιτιολογημένη- προσπαθεί να αναδείξει;

   Ίσως να είναι χρήσιμο να ξεκινήσουμε εδώ με την παλιά, παραδοσιακή διάκριση (την κάνει για παράδειγμα ο φιλελεύθερος Αϊζάια Μπερλίν) μεταξύ «αρνητικών» και «θετικών» ελευθεριών: οι αρνητικές ελευθερίες είναι ελευθερίες από κάτι. Για παράδειγμα, η ελευθερία ενάντια στην παράνομη σύλληψη, η ελευθερία από τη λογοκρισία, η ελευθερία από την κρατική παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή μέσω παρακολούθησης, κ.λπ., είναι όλες ελευθερίες από συγκεκριμένες δράσεις σε βάρος του ατόμου. Αλλά ουσιαστικότερα, η αρνητική ελευθερία, μιας και αφορά τον περιορισμό μιας ισχύος από την υπερβολική της άσκηση στο άτομο, είναι ελευθερία από την κρατική αυθαιρεσία. Προϋποθέτει πως το κράτος εκπροσωπεί μια συγκέντρωση εξουσίας πολλαπλάσια από αυτή του ατόμου και προϋποθέτει έτσι πως το άτομο έχει το δικαίωμα να μην ασφυκτιά, να μην συνθλίβεται, κάτω από αυτή την πολλαπλάσια ισχύ.

 

   Τα θετικά δικαιώματα, από την άλλη, είναι δικαιώματα στο να κάνεις κάτι: η ελευθερία σύναψης συμβολαίων, μίσθωσης εργασίας, η ελευθερία να ταξιδέψεις, η ελευθερία του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, η ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης, περιλαμβανομένης της αθεΐας, το δικαίωμα να λάβεις βασική παιδεία με έξοδα του κράτους, το δικαίωμα να δανειστείς βιβλία από μια δανειστική βιβλιοθήκη -αυτά είναι σύγχρονα αστικά δημοκρατικά δικαιώματα με θετικό χαρακτήρα. Εδώ το κράτος δεν έχει τον ρόλο αυτού που συναινεί στην αυτοσυγκράτηση ισχύος απέναντι στο άτομο αλλά αυτού που εγγυάται ως φορέας δικαίου την άσκηση των θετικών δικαιωμάτων εντός του κοινωνικού συνόλου. Τα θετικά δικαιώματα έχουν το κράτος και τον νόμο ως εγγυητές αλλά υλοποιούνται, πραγματώνονται, εντός της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου και νοούν αυτή την κοινωνική ζωή με όρους καθολικότητας – ενός «όλοι».

   Στη σύγχρονη περίοδο, τόσο τα αρνητικά όσο και τα θετικά δικαιώματα περνούν ιδιαίτερη κρίση. Για παράδειγμα, το αρνητικό δικαίωμα στη μη λογοκρισία έχει ουσιαστικά καταργηθεί στις χώρες που διαφημίζουν περισσότερο τη σύγχρονη αστική δημοκρατία – στις χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Η πληροφόρηση υπόκειται σε αυστηρότατο έλεγχο, οι παραβάτες διώκονται με δρακόντεια μέτρα.  Το ίδιο ισχύει για το αρνητικό δικαίωμα ενάντια στην παρείσφρηση του κράτους στην προσωπική και ιδιωτική ζωή, με το ένα σκάνδαλο παράνομων παρακολουθήσεων να διαδέχεται το άλλο, χωρίς ποτέ να υπάρξει τιμωρία για όσους παραβιάζουν αυτό το δικαίωμα, το οποίο ως εκ τούτου, αποδεικνύεται πλέον ανύπαρκτο. Ανάλογα, σε ό,τι αφορά τα θετικά δικαιώματα, τα κεντρικά κάποτε θετικά δικαιώματα της καθολικής πρόσβασης σε δωρεάν, δηλαδή πληρωμένη από το κράτος (δηλαδή από τους φόρους) παιδεία και υγεία συρρικνώνονται διαρκώς και σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. ΗΠΑ) τείνουν προς εξαφάνιση.

   Την ίδια όμως στιγμή, έχει εμφανιστεί ένα νέο είδος δικαιώματος -αυτό τουλάχιστον ισχυρίζομαι- το οποίο δεν εμπίπτει ούτε στα αρνητικά ούτε στα θετικά δικαιώματα. Δεν εμπίπτει στα αρνητικά δικαιώματα διότι δεν είναι δικαίωμα στον περιορισμό της εξουσίας του κράτους· δεν εμπίπτει στα θετικά δικαιώματα γιατί δε μετέχει της ιδέας της καθολικότητας του δικαιώματος, την υλοποίησή του εντός μιας κοινωνίας νοούμενης ως αθροίσματος αφηρημένα ίσων υποκειμένων. Το δικαίωμα του ταυτοτικού αυτοκαθορισμού, για παράδειγμα, (περιλαμβανομένου του δικαιώματος επιλογής και κατοχύρωσης των αντωνυμιών που προτιμά κάποιος/α όταν αναφέρονται σε αυτόν/ή), είναι ένα δικαίωμα που θεσπίστηκε σε κάποιες χώρες επειδή διεκδικήθηκε από μια κοινωνική ομάδα και όχι ως αίτημα όλων. Βεβαίως, στην πράξη, όλοι έχουν δικαίωμα στις αντωνυμίες που προτιμούν, ωστόσο αυτό είναι ένα δικαίωμα που δεν ζήτησαν όλοι, και το οποίο δεν έχει νόημα για όλους. Για κάποιους, που συμβαίνει να είναι η πλειοψηφία, οι αντωνυμίες που καθορίζουν το φύλο είναι δεδομένες γιατί το φύλο είναι βιολογικά δοσμένο και έτσι επίσης δεδομένο. Δεν προκύπτει καμία ανάγκη, συνεπώς, να θεσπιστεί νομικά το ζήτημα – απεναντίας, αυτό συνιστά κρατική παρέμβαση σε κάτι το οποίο δεν τη χρειάζεται.

  Για άλλους όμως, το φύλο δεν είναι βιολογικά δοσμένο αλλά κοινωνικά κατασκευασμένο σχεδόν εξολοκλήρου, κι έτσι η παρέμβαση στη γλώσσα είναι παρέμβαση στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται κοινωνικά, με δηλωμένο στόχο τη μεγαλύτερη συμπεριληπτικότητα.

Γίνεται εμφανές εδώ, ανεξάρτητα του τι υποστηρίζει κάποιος, ότι το δικαίωμα σε αυτή την περίπτωση δεν είναι ούτε δικαίωμα περιορισμού του κράτους (αντίθετα, το κράτος παρεμβαίνει ενεργά), ούτε δικαίωμα συμμετοχής σε κάτι καθολικά προσβάσιμο, αλλά δικαίωμα μιας κοινωνικής ομάδας που αυτοκαθορίζεται σε αντιπαράθεση με τις νόρμες άλλων κοινωνικών ομάδων. Με απλά λόγια, το δικαίωμα εκχωρείται από το κράτος στο όνομα της προστασίας ενός τμήματος της κοινωνίας από άλλα τμήματα της κοινωνίας και όχι στο όνομα μιας ανθρώπινης καθολικότητας στην οποία όλοι μετέχουν ως αφηρημένα ίσοι. Αντίθετα, θεωρείται δεδομένη η ανισότητα των υποκειμένων που συναπαρτίζουν το κοινωνικό σύνολο, και είναι αυτή η ανισότητα (αυτό είναι το επιχείρημα) που καθιστά μια κοινωνική ομάδα ευάλωτη στις άλλες και άρα ως έχουσα δικαιώματα αυτοκαθορισμού τα οποία οι άλλες ομάδες δεσμεύονται νομικά (από το κράτος) να σέβονται, είτε τα κατανοούν είτε όχι.

   Αν λοιπόν η λέξη «δικαιωματισμός» έχει κάποιο νόημα, νομίζω πως έχει νόημα σε ό,τι αφορά την εισαγωγή στις δυτικές αστικές χώρες δικαιωμάτων των οποίων η ύπαρξη λαμβάνει ως δεδομένο τον κοινωνικό ανταγωνισμό και όχι την καθολική ισότητα και των οποίων η άσκηση τείνει συχνά να αυξάνει αυτόν τον ανταγωνισμό (καθώς συναντά αντιρρήσεις από ένα αρκετά ευρύ τμήμα της κοινωνίας) με τρόπο, για παράδειγμα, αδιανόητο για το δικαίωμα στην παιδεία ή την υγεία.

   Εδώ βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι σε χώρες με σύστημα απαρτχάιντ (ΗΠΑ, Νότια Αφρική), το δικαίωμα στην καθολική και ίση πρόσβαση στη δημόσια παιδεία και υγεία όχι απλά δεν ήταν δεδομένο για όλους τους πολίτες αλλά και ότι η διεκδίκησή του για όλους οδήγησε σε κοινωνικές συγκρούσεις και ακόμα και αιματοχυσία. Επρόκειτο ωστόσο, στις περιπτώσεις εκείνες, για ένα θετικό δικαίωμα του οποίου η διεκδίκηση έγινε με όρους καθολικότητας (όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ανεξαρτήτως χρώματος του δέρματος) και όχι με όρους της κρατικής στήριξης του δικαιώματος μιας μειονότητας στον αυτοκαθορισμό ως κάτι διαφορετικό από τις άλλες κοινωνικές ομάδες και ευάλωτο στην ισχύ τους.

του ΑΝΤΩΝΗ ΜΠΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

*Αναδημοσίευση από το έγκριτο μπλογκ 

ΝΕΟΝ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ

 

Συνεχίζονται οι έρευνες στα αρχαία βακτήρια

 Για πρώτη φορά εντοπίζεται στην Μεγάλη Βρετανία το βακτήριο της πανώλης σε οστά ηλικίας 4 χιλιάδων ετών.

   Πρόκειται για ανακάλυψη των Βρετανών επιστημόνων του Ινστιτούτου Francis Crick, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, την Ομάδα Τοπικής Ιστορίας Levens και το Μουσείο Wells and Mendip στην Μ. Βρετανία.

  Οι ερευνητές εντόπισαν συνολικά τρία κρούσματα από το Yersinia pestis, το βακτήριο που ευθύνεται για την πανώλη σε ανθρώπινα λείψανα στο Somerset και την Cumbria ηλικίας 4.000 ετών.

  Δερματική πληγή μετά από σπάσιμο φουσκάλας (εξέλκωση) από τσίμπημα ψύλλων που προκάλεσε την yersinia pestis

   Πρόκειται για την παλαιότερη απόδειξη πανώλης στην Μ. Βρετανία μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την σχετική δημοσίευση στο Nature Communications. Συγκεκριμένα, η ομάδα εντόπισε δύο περιπτώσεις Yersinia pestis σε ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν ομαδικό τάφο στο Charterhouse Warren στο Σόμερσετ και μία σε ένα μνημείο στο Levens.  

 

  Είναι επικίνδυνες οι έρευνες στον Black Death;

  

Η πανώλη ευθύνεται για επιδημίες υψηλής θνησιμότητας καθ' όλη την ανθρώπινη ιστορία, συμπεριλαμβανομένης της Πανούκλας του Ιουστινιανού κατά τον έκτο αιώνα, τη Μαύρη Πανώλη η οποία σκότωσε το ένα τρίτο τουλάχιστον του Ευρωπαϊκού πληθυσμού μεταξύ του 1347 και 1353 και τη Μεγάλη Πανούκλα του Λονδίνου το 1665, η οποία έληξε το 1666 με τη Μεγάλη Πυρκαγιά του Λονδίνου. Τέλος δύο αιώνες αργότερα ξέσπασε η Τρίτη Πανδημία, γνωστή και ως Σύγχρονη Πανώλη, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Κίνα και εξαπλωνόταν από αρουραίους σε ατμόπλοια, σκοτώνοντας περίπου 10.000.000 άτομα.  

  Το Gram-αρνητικό βακτήριο Yersinia pestis είναι υπεύθυνο για τη θανατηφόρα πανώλη, μια εξαιρετικά εύκολα μεταδιδόμενη νόσο που υπήρχε σε σταθερές εστίες στην Αμερική, την Αφρική και την Ευρασία. Η παραμονή του στο περιβάλλον βασίζεται στα μολυσμένα με Y. pestis εδάφη, στα θηλαστικά που παρουσιάζουν ποικίλους βαθμούς ευαισθησίας στην πανώλη και στους ψύλλους τους. Η μετάδοση από τον έναν ξενιστή στον άλλο βασίζεται κυρίως σε μολυσμένα τσιμπήματα ψύλλων, προκαλώντας επώδυνους και πρησμένους λεμφαδένες που αναφέρονται ως buboes, ακολουθούμενοι από σηψαιμία. Αντίθετα, η εισπνοή σταγονιδίων μετά από στενή επαφή με μολυσμένα θηλαστικά προκαλεί πρωτοπαθή πνευμονική πανώλη. 

Βουβωνική και Πνευμονική Πανώλη

Τα δείγματα DNA και η ανάλυση

   

   Οι επιστήμονες έλαβαν μικρά δείγματα σκελετού από 34 άτομα στις δύο θέσεις, ελέγχοντας για την παρουσία Yersinia pestis στα δόντια. Αυτή η τεχνική εκτελείται σε μια εξειδικευμένη μονάδα καθαρού δωματίου όπου τρυπάνε το δόντι και εξάγουν τον οδοντικό πολτό, ο οποίος μπορεί να παγιδεύσει υπολείμματα DNA μολυσματικών ασθενειών.

  Αμέσως μετά ανέλυσαν το DNA και εντόπισαν τρεις περιπτώσεις Yersinia pestis σε δύο παιδιά που εκτιμάται ότι ήταν ηλικίας μεταξύ 10-12 ετών όταν πέθαναν και μια γυναίκα ηλικίας μεταξύ 35-45.

  Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα που χρησιμοποιήθηκε έδειξε ότι μάλλον οι τρεις άνθρωποι ζούσαν περίπου την ίδια εποχή.

 

Για πρώτη φορά επιβεβαιώνεται η πανώλη στην Μεγάλη Βρετανία

Ψύλλος

  Η πανώλη τα προηγούμενα χρόνια είχε εντοπιστεί σε πολλά άτομα από την Ευρασία μεταξύ 5.000 και 2.500 ετών, μια περίοδο που εκτείνεται στην Ύστερη Νεολιθική και την Εποχή του Χαλκού (ονομάζεται LNBA), αλλά το βακτήριο αυτό δεν είχε αποδειχτεί στην Μ. Βρετανία μέχρι τώρα. Η ευρεία γεωγραφική εξάπλωση υποδηλώνει ότι αυτό το στέλεχος της πανώλης μπορεί να μεταδόθηκε εύκολα.

  Στην Μ. Βρετανία, η Εποχή του Χαλκού συνέπεσε με την μετακίνηση ανθρώπων εκεί πριν από περίπου 4.400 χρόνια. Αυτή η ομάδα ανθρώπων μπορεί να αναγνωριστεί καθώς θάφτηκαν με διακριτικά αντικείμενα, τα οποία είχαν σχήμα καμπάνας.

Χρησιμοποιώντας ανάλυση της αλληλουχίας του γονιδιώματος, οι ερευνητές έδειξαν ότι αυτό το στέλεχος πανώλης Yersinia pestis μοιάζει πολύ με το στέλεχος που εντοπίστηκε στην Ευρασία την ίδια στιγμή.

  Τα άτομα που ταυτοποιήθηκαν δεν είχαν όλα τα γονίδια yapC και ymT, τα οποία εμφανίζονται σε μεταγενέστερα στελέχη πανώλης. Το ymT είναι γνωστό ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην μετάδοση της πανώλης μέσω των ψύλλων. Αυτές οι πληροφορίες μας υποδεικνύουν ότι αυτό το στέλεχος της πανώλης δεν μεταδόθηκε μέσω ψύλλων, σε αντίθεση με μεταγενέστερα στελέχη πανώλης όπως αυτό που προκάλεσε τον Μαύρο Θάνατο.

Τhe Black Death and the rise of Europe

  Επειδή το παθογόνο DNA (DNA από βακτήρια, πρωτόζωα ή ιούς που προκαλούν ασθένειες) αποδομείται πολύ γρήγορα σε δείγματα που μπορεί να είναι ελλιπή ή διαβρωμένα, είναι επίσης πιθανό άλλα άτομα σε αυτούς τους χώρους ταφής να έχουν μολυνθεί με το ίδιο στέλεχος πανώλης.

  Ο χώρος του Charterhouse Warren είναι σπάνιος, καθώς δεν ταιριάζει με άλλους χώρους κηδειών από τη χρονική περίοδο. Τα άτομα που θάφτηκαν εκεί φαίνεται να έχουν πεθάνει από τραύματα. Οι ερευνητές εικάζουν ότι η ομαδική ταφή δεν οφειλόταν σε ξέσπασμα πανώλης, αλλά τα άτομα μπορεί απλά να είχαν μολυνθεί τη στιγμή που πέθαναν από τραύματα.

  «Η ικανότητα ανίχνευσης αρχαίων παθογόνων από υποβαθμισμένα δείγματα, από χιλιάδες χρόνια πριν, είναι απίστευτη. Αυτά τα γονιδιώματα μπορούν να μας ενημερώσουν για την εξάπλωση και τις εξελικτικές αλλαγές παθογόνων στο παρελθόν και ελπίζουμε να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε ποια γονίδια μπορεί να είναι σημαντικά για την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών. Βλέπουμε ότι αυτή η γενεαλογία του βακτηρίου Yersinia pestis της πανώλης, συμπεριλαμβανομένων των γονιδιωμάτων από αυτήν τη μελέτη, χάνει γονίδια με την πάροδο του χρόνου, κάτι που προέκυψε και με μεταγενέστερες επιδημίες που προκαλούνται από το ίδιο παθογόνο» δήλωσε ο Pooja Swali, πρώτος συγγραφέας και διδακτορικός φοιτητής στο Crick.

πηγές:

 Healthpharma

 Clinical Microbiology Reviews

wikipedia

Ερωτήματα για φτωχούς

Στιγμιότυπο από την εποχή του Lockdown στην επικράτεια της Μυκόνου

  Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες απορίες και την ίδια περιέργεια. Ενώ πολλοί/ές ρωτούν χρήσιμα πράγματα, όπως π.χ. “πώς μπορώ να βγάλω περισσότερα λεφτά” ή ψάχνουν στο google αερομεταφερόμενες ενοικιάσεις για να πάνε διακοπές και ρωτούν για όμορφες παραλίες και καλαμαράκια στον Πλατύ Γιαλό, όσοι δεν μπορούν να πάνε διακοπές ή το έχουν πάρει απόφαση ότι δεν θα γίνουν πλούσιοι, απασχολούνται με άλλα ερωτήματα. Αναζητήσαμε μερικά από αυτά τα “άλλα” και βρήκαμε και τις απαντήσεις τους*.

Για παράδειγμα, κάποιοι αναρωτιούνται «τι όνειρα βλέπουν οι τυφλοί». Όσοι δεν γεννήθηκαν τυφλοί, βλέπουν τα ίδια όνειρα με όσους έχουν την όρασή τους, αλλά όσο περισσότερα χρόνια έχει ζήσει ως τυφλός ένας άνθρωπος, τόσο πιο εμπλουτισμένα είναι τα όνειρά του από άλλες αισθήσεις. Οι εκ γενετής τυφλοί δεν βλέπουν εικόνες, αλλά τα όνειρά τους είναι γεμάτα ήχους και γεύσεις, καθώς λειτουργούν μόνον οι αισθήσεις της ακοής, της όσφρησης, της γεύσης και της αφής. Επίσης στα όνειρα ή στους εφιάλτες τους αγγίζουν αντικείμενα και αισθάνονται “σχήματα” και όγκους.

   Άλλοι έχουν την απορία «γιατί δεν παγώνουμε μέσα σε ένα ιγκλού ή γιατί δεν λιώνουν οι τοίχοι όταν ανάβουμε μέσα σε αυτό φωτιά για να ζεσταθούμε». Η απάντηση έγκειται στο ότι δεν μας ζεσταίνει η κουβέρτα, αλλά το ίδιο μας το σώμα μας και ότι από το κρύο (όπως και από τον καύσωνα) μας προστατεύουν τα μονωτικά στρώματα που διαθέτουμε στον χώρο που μας περιβάλλει και τα οποία διατηρούν τη θερμοκρασία μας. Η μόνωση του ιγκλού παγιδεύει τη θερμότητα μέσα σε αυτό και δεν την αφήνει να διαχυθεί στο περιβάλλον. Το χιόνι από το οποίο κατασκευάζονται αυτές οι καλύβες πάγου, αποτελεί ένα ένα τέλειο μονωτικό υλικό.

  Aνάβοντας φωτιά για να ζεσταθούμε μέσα στο ιγκλού, τα παγωμένα τοιχώματά του δεν λιώνουν, γιατί ενώ εμείς με την πυρά ανεβάζουμε εσωτερικά τη θερμοκρασία, τα τοιχώματα του ιγκλού συνεχίζουν να παγώνουν από την εξωτερική χαμηλή θερμοκρασία. Αν βέβαια ανάψουμε πέντε εστίες φωτιάς μέσα στο ιγκλού, τότε τα πράγματα αλλάζουν… Στην κορυφή του υπάρχει τρύπα για να βγαίνει ο καπνός της φωτιάς, ενώ η είσοδος κατασκευάζεται υπό συγκεκριμένες γωνίες ώστε να μην ορμάει μέσα ο παγερός αέρας. Στην οικοδόμηση του ιγκλού χρησιμοποιείται συνήθως φρέσκο χιόνι, ώστε με το “πατίκωμά” του και τη συμπίεση να απομένουν και πάλι θύλακες αέρα μέσα στον “τοίχο” για ακόμα καλύτερη μόνωση.

  Μη πρακτικές απορίες

   Άλλοι έχουν προσέξει ότι όταν πιάνουν ένα πιάτο στην κουζίνα και αυτό έχει  θερμοκρασία 20 βαθμών Κελσίου δεν αισθάνονται τίποτα απολύτως, αλλά αν ξαπλώσουν ή φορέσουν ρούχα με την ίδια θερμοκρασία, νιώθουν από κρυάδα μέχρι “παγωνιά”.  Ο λόγος είναι ότι με το ξάπλωνα ή το ντύσιμο εκτίθεται σε χαμηλότερη από την δική μας θερμοκρασία μεγάλο μέρος του σώματος και ο οργανισμός σπεύδει να αποκαταστήσει την τάξη σε μεγαλύτεροι εμβαδόν.

Το άπιαστο ουράνιο τόξο

Μπορεί κανείς «να βρει την άκρη του ουράνιου τόξου»; Το θέμα είναι ότι αν την βρει, δεν θα το ξέρει, γιατί όλοι βλέπουμε το ουράνιο τόξο ανάλογα με την θέση μας προς τον ήλιο και ανάλογα με τη γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων προς τα σταγονίδια της ατμόσφαιρας. Αν π.χ. ένας γνωστός μας ζει σε κάπως κοντινό προς το δικό μας χωριό και μας τηλεφωνήσει χαρούμενος ότι από το κτήμα του βλέπει την άκρη του ουράνιου τόξου πάνω από το σπίτι μας, εμείς δεν το βλέπουμε.

   Για να δει κάποιος το ουράνιο τόξο δεν αρκεί να πέφτουν οι ακτίνες του φωτός υπό ορισμένη γωνία πάνω στις σταγόνες, αλλά και ο παρατηρητής να βρίσκεται σε ορισμένη γωνιακή θέση προς αυτές και προς τον ήλιο. Μπορούμε πάντως να δημιουργήσουμε ουράνιο τόξο σε ένα μέτρο απόσταση από εμάς χρησιμοποιώντας το λάστιχο ποτίσματος, φροντίζοντας αφ’ ενός να είναι νωρίς το πρωί ή απόγευμα, ώστε η γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων στις σταγόνες να είναι μικρότερη των 45 μοιρών, αφ’ ετέρου εμείς να έχουμε τον ήλιο στο πλάι ή στην πλάτη μας.

Τα αεροπλάνα κι εμείς

   Όσοι ταξιδεύουν με αεροπλάνο, ίσως έχουν άλλη απορία: «Είναι τόσο δύσκολο οι εταιρίες να ευθυγραμμίσουν τις θέσεις με το παράθυρο; Γιατί πρέπει να στραβολαιμιάζω;» Ο αριθμός και η θέση των “παράθυρων” στα αεροσκάφη είναι δομικά στοιχεία ασφαλείας προκαθορισμένα από τους κατασκευαστές, ενώ οι θέσεις των επιβατών απεναντίας καθορίζονται κατ’ επιλογή της εταιρείας. Αυτή δίνει προτεραιότητα στο να χωρέσουν περισσότερες σειρές καθισμάτων και όχι στο να έχει θέα ο επιβάτης.

  Κι αν αναρωτιέται κάποιος γιατί είναι στρογγυλά τα φινιστρίνια, η απάντηση είναι ότι έτσι προκαλούνται μικρότερες φθορές από την αντίσταση του αέρα. Κι αν αναρωτιέται γιατί δεν βλέπει ποτέ παχουλή αεροσυνοδό, προτιμώνται όσες έχουν μικρότερο βάρος χωρίς όμως να είναι και κοντές. Καθώς πρέπει να είναι ψηλές για να επιβάλλονται ευκολότερα, εκείνο που απομένει για μικρότερο βάρος, είναι το θέμα του πάχους.

  Είναι δε περισσότερες οι γυναίκες, τόσο για λόγους βάρους όσο και για να μένουν ικανοποιημένοι –οπτικά– οι άνδρες επιχειρηματίες που ταξιδεύουν και συχνότερα. Επίσης προτιμώνται οι γυναίκες επειδή είναι πολύ πιο δύσκολο ένας άνδρας επιβάτης να αντιδράσει βίαια έναντι μιας γυναίκας αεροσυνοδού που προσπαθεί να τον ανακαλέσει στην τάξη, παρά έναντι ενός άνδρα.

  Μια άλλη απορία για να περνάμε την ώρα μας, είναι «γιατί δεν υπάρχει βουνό ψηλότερο από το Έβερεστ». Η απλή απάντηση είναι βέβαια, ότι κάποιο από όλα τα βουνά θα ήταν μοιραία ψηλότερο από τα άλλα. Όμως πρακτικά υπάρχει και ένα όριο στο ύψος. Αν ένα βουνό είναι υπερβολικά μεγάλο, τότε ασκεί τέτοια πίεση στη βάση του, που την υγροποιεί και τελικά βυθίζεται. Σε άλλους πλανήτες δεν ισχύει το ίδιο και κάθε πλανήτης έχει τις δικές του “κόκκινες γραμμές” ως προς το ύψος των ορέων του.

Γιατί η τίγρης πιστεύει ότι είναι πράσινη;

  Αν αναρωτιέται κάποιος «γιατί έχουν τέτοια αντανάκλαση μέσα στη νύχτα τα μάτια της γάτας», η απάντηση είναι ότι τα περισσότερα σαρκοφάγα ζώα έχουν στα μάτια έναν φακό και ένα κυρτό κάτοπτρο που ξαναστέλνει το φως προς την φωτεινή πηγή σχηματίζοντας ένα φωτεινό κώνο. Τα μάτια τους έχουν επίσης πίσω από τον αμφιβληστροειδή, ένα στρώμα κρυστάλλων ψευδαργυρικής κυστεΐνης και αυτό αποτελεί παράγοντας μεγάλης ανάκλασης.

  Μια άλλη απορία είναι για το χρώμα των ζώων. Γιατί η τίγρης έχει ένα χρώμα που την κάνει να εντοπίζεται εύκολα; Το λογικό θα ήταν να έχει π.χ. πράσινο χρώμα αντί για πορτοκαλί. Μια απάντηση που αποτελεί όμως εικασία και δεν είναι βεβαιωμένη επιστημονικά, είναι ότι οι τίγρεις κυνηγούν κυρίως ελάφια. Τα ελάφια όπως και τα περισσότερα ζώα, έχουν διχρωματική όραση, οπότε βλέπουν το πορτοκαλί ως πράσινο.

  Κατά συνέπεια δεν βλέπουν την τίγρη αν κινείται μέσα στα πράσινα δέντρα. Αυτό δεν το ξέρει η τίγρης, αλλά κάθε ζώο επιβιώνει ή σκοτώνεται όχι με θεωρίες, αλλά με ενέργειες. Αφού ξεγελά τα ελάφια, δεν είχε λόγο να αλλάξει χρώμα. Εξάλλου έχει και η ίδια διχρωματική όραση και πιστεύει ότι είναι πράσινη.  

Τί όνειρα βλέπουν οι τυφλοί;

   Τα όνειρα των ανθρώπων που έχουν φυσιολογική όραση χαρακτηρίζονται από πολύ έντονες εικόνες ενώ τα ακουστικά ερεθίσματα παίζουν μικρό ρόλο και οι άλλες αισθήσεις, όπως η γεύση και η όσφρηση, είναι σχεδόν απούσες. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως για τους ανθρώπους χωρίς όραση ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Δηλαδή, ονειρεύονται χωρίς εικόνα. Αυτό βέβαια εξαρτάται πάντα από το πότε έχασαν την όρασή τους. 

  Οι εκ γενετής τυφλοί δεν βλέπουν καθόλου εικόνες στα όνειρά τους. Η σύνθεση του κάθε ονείρου τους γίνεται από ήχους, μυρωδιές σε συνδυασμό με την αίσθηση της αφής. Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που έχασαν την όρασή τους στη διάρκεια της ζωής τους, έχουν τη δυνατότητα να δουν εικόνες, τις οποίες η μνήμη τους έχει αποτυπώσει, αν και η συχνότητα και η ευκρίνεια τους μειώνονται με τον καιρό. Ίσως, μερικές φορές να δημιουργούν και εικόνες με τη φαντασία τους αλλάζοντας τα όσα έχουν ήδη δει. Όσοι δε, χάνουν την όραση τους πριν από τα πέντε τους χρόνια σπανίως ονειρεύονται με εικόνες.   Δανοί ερευνητές κατέγραψαν τα όνειρα πενήντα εθελοντών, άλλοι από τους οποίους ήταν τυφλοί εκ γενετής, άλλοι έχασαν την όρασή τους κάποια στιγμή κατά την διάρκεια της ζωή τους και άλλοι είχαν φυσιολογική όραση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι τυφλοί είχαν τετραπλάσια συχνότητα ονείρων σχετιζόμενων με την γεύση σε σύγκριση με τους βλέποντες. 

  Ακόμα, οι εκ γενετής τυφλοί είχαν τριπλάσια όνειρα με  μυρωδιές σε σύγκριση με τους  έχοντες όραση. Το 93% των εκ γενετής τυφλών θυμόταν διαλόγους ή ήχους και όσοι έχασαν την όρασή τους αργότερα είχαν μικτά αποτελέσματα (όσο περισσότερα χρόνια  είχαν ζήσει με όραση τόσο πιο πολύ έμοιαζαν στη σύσταση των  ονείρων των ατόμων με φυσιολογική όραση). Το πιο ενδιαφέρον όμως εύρημα της έρευνας ήταν σχετικό με το περιεχόμενο των ονείρων τους. Οι τυφλοί είχαν σε ποσοστό 25% εφιάλτες έναντι του 6% του πληθυσμού των βλεπόντων. Αυτό αποδόθηκε στο ότι αισθάνονται ούτως ή άλλως πιο εκτεθειμένοι σε απειλές -κυρίως σε κοινωνικό τομέα- όνειρα.
  Ο Dragisa Drobnjak, εργαζόμενος στον Σύνδεσμο Τυφλών της Σερβίας ως νομικός διαχειριστής, έχασε την όρασή του στην ηλικία των έντεκα ετών, όταν εξερράγη μια ξεχασμένη βόμβα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου:
    "Τα όνειρά μου χωρίζονται σε τρεις φάσεις: η πρώτη διήρκεσε μέχρι τα 11 μου. Μέχρι τότε, ονειρευόμουν με όλες μου τις αισθήσεις: όραση, ακοή, αφή. Όταν έχασα την όρασή μου, είχα δύο είδη ονείρων. Το ένα ήταν έγχρωμα όνειρα, με ανθρώπους, αντικείμενα και τόποι που είχα δει οπτικά στο παρελθόν. Ο άλλος τύπος συνδεόταν με όσα γνώρισα αργότερα στη ζωή μου· αυτά τα ονειρευόμουν σαν κάτι που άκουσα ή ένιωσα, για παράδειγμα, τη φωνή κάποιου ή πώς κάναμε χειραψία με ένα άτομο ή πώς με χτυπούσε στην πλάτη. Σε αυτά τα όνειρα, το άτομο δεν φοράει σκούρο μπλε ή γκρι σακάκι. Αυτά τα λεγόμενα μεικτά όνειρα διήρκεσαν για αρκετά χρόνια και σταδιακά εκείνα τα «πρώτα» έγχρωμα όνειρα εξαφανίστηκαν μέχρι που έφυγαν εντελώς.         Τους πρώτους μήνες ή τα πρώτα χρόνια μετά το ατύχημά μου, συχνά ονειρευόμουν μια έκρηξη ή ένιωθα τον φόβο της έκρηξης ακριβώς λίγο πριν να ξυπνήσω. Δεν ονειρευόμουν το ίδιο το ατύχημα, αλλά διάφορα γεγονότα που καταλήγουν σε έκρηξη και μετά συνήθως ξυπνάω."

    

* Πηγή από άρθρο της κας Μαύρου Όλγας, στο SLpress.gr

 **πηγή στο Vice Serbia