Ερωτήματα για φτωχούς

Στιγμιότυπο από την εποχή του Lockdown στην επικράτεια της Μυκόνου

  Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες απορίες και την ίδια περιέργεια. Ενώ πολλοί/ές ρωτούν χρήσιμα πράγματα, όπως π.χ. “πώς μπορώ να βγάλω περισσότερα λεφτά” ή ψάχνουν στο google αερομεταφερόμενες ενοικιάσεις για να πάνε διακοπές και ρωτούν για όμορφες παραλίες και καλαμαράκια στον Πλατύ Γιαλό, όσοι δεν μπορούν να πάνε διακοπές ή το έχουν πάρει απόφαση ότι δεν θα γίνουν πλούσιοι, απασχολούνται με άλλα ερωτήματα. Αναζητήσαμε μερικά από αυτά τα “άλλα” και βρήκαμε και τις απαντήσεις τους*.

Για παράδειγμα, κάποιοι αναρωτιούνται «τι όνειρα βλέπουν οι τυφλοί». Όσοι δεν γεννήθηκαν τυφλοί, βλέπουν τα ίδια όνειρα με όσους έχουν την όρασή τους, αλλά όσο περισσότερα χρόνια έχει ζήσει ως τυφλός ένας άνθρωπος, τόσο πιο εμπλουτισμένα είναι τα όνειρά του από άλλες αισθήσεις. Οι εκ γενετής τυφλοί δεν βλέπουν εικόνες, αλλά τα όνειρά τους είναι γεμάτα ήχους και γεύσεις, καθώς λειτουργούν μόνον οι αισθήσεις της ακοής, της όσφρησης, της γεύσης και της αφής. Επίσης στα όνειρα ή στους εφιάλτες τους αγγίζουν αντικείμενα και αισθάνονται “σχήματα” και όγκους.

   Άλλοι έχουν την απορία «γιατί δεν παγώνουμε μέσα σε ένα ιγκλού ή γιατί δεν λιώνουν οι τοίχοι όταν ανάβουμε μέσα σε αυτό φωτιά για να ζεσταθούμε». Η απάντηση έγκειται στο ότι δεν μας ζεσταίνει η κουβέρτα, αλλά το ίδιο μας το σώμα μας και ότι από το κρύο (όπως και από τον καύσωνα) μας προστατεύουν τα μονωτικά στρώματα που διαθέτουμε στον χώρο που μας περιβάλλει και τα οποία διατηρούν τη θερμοκρασία μας. Η μόνωση του ιγκλού παγιδεύει τη θερμότητα μέσα σε αυτό και δεν την αφήνει να διαχυθεί στο περιβάλλον. Το χιόνι από το οποίο κατασκευάζονται αυτές οι καλύβες πάγου, αποτελεί ένα ένα τέλειο μονωτικό υλικό.

  Aνάβοντας φωτιά για να ζεσταθούμε μέσα στο ιγκλού, τα παγωμένα τοιχώματά του δεν λιώνουν, γιατί ενώ εμείς με την πυρά ανεβάζουμε εσωτερικά τη θερμοκρασία, τα τοιχώματα του ιγκλού συνεχίζουν να παγώνουν από την εξωτερική χαμηλή θερμοκρασία. Αν βέβαια ανάψουμε πέντε εστίες φωτιάς μέσα στο ιγκλού, τότε τα πράγματα αλλάζουν… Στην κορυφή του υπάρχει τρύπα για να βγαίνει ο καπνός της φωτιάς, ενώ η είσοδος κατασκευάζεται υπό συγκεκριμένες γωνίες ώστε να μην ορμάει μέσα ο παγερός αέρας. Στην οικοδόμηση του ιγκλού χρησιμοποιείται συνήθως φρέσκο χιόνι, ώστε με το “πατίκωμά” του και τη συμπίεση να απομένουν και πάλι θύλακες αέρα μέσα στον “τοίχο” για ακόμα καλύτερη μόνωση.

  Μη πρακτικές απορίες

   Άλλοι έχουν προσέξει ότι όταν πιάνουν ένα πιάτο στην κουζίνα και αυτό έχει  θερμοκρασία 20 βαθμών Κελσίου δεν αισθάνονται τίποτα απολύτως, αλλά αν ξαπλώσουν ή φορέσουν ρούχα με την ίδια θερμοκρασία, νιώθουν από κρυάδα μέχρι “παγωνιά”.  Ο λόγος είναι ότι με το ξάπλωνα ή το ντύσιμο εκτίθεται σε χαμηλότερη από την δική μας θερμοκρασία μεγάλο μέρος του σώματος και ο οργανισμός σπεύδει να αποκαταστήσει την τάξη σε μεγαλύτεροι εμβαδόν.

Το άπιαστο ουράνιο τόξο

Μπορεί κανείς «να βρει την άκρη του ουράνιου τόξου»; Το θέμα είναι ότι αν την βρει, δεν θα το ξέρει, γιατί όλοι βλέπουμε το ουράνιο τόξο ανάλογα με την θέση μας προς τον ήλιο και ανάλογα με τη γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων προς τα σταγονίδια της ατμόσφαιρας. Αν π.χ. ένας γνωστός μας ζει σε κάπως κοντινό προς το δικό μας χωριό και μας τηλεφωνήσει χαρούμενος ότι από το κτήμα του βλέπει την άκρη του ουράνιου τόξου πάνω από το σπίτι μας, εμείς δεν το βλέπουμε.

   Για να δει κάποιος το ουράνιο τόξο δεν αρκεί να πέφτουν οι ακτίνες του φωτός υπό ορισμένη γωνία πάνω στις σταγόνες, αλλά και ο παρατηρητής να βρίσκεται σε ορισμένη γωνιακή θέση προς αυτές και προς τον ήλιο. Μπορούμε πάντως να δημιουργήσουμε ουράνιο τόξο σε ένα μέτρο απόσταση από εμάς χρησιμοποιώντας το λάστιχο ποτίσματος, φροντίζοντας αφ’ ενός να είναι νωρίς το πρωί ή απόγευμα, ώστε η γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων στις σταγόνες να είναι μικρότερη των 45 μοιρών, αφ’ ετέρου εμείς να έχουμε τον ήλιο στο πλάι ή στην πλάτη μας.

Τα αεροπλάνα κι εμείς

   Όσοι ταξιδεύουν με αεροπλάνο, ίσως έχουν άλλη απορία: «Είναι τόσο δύσκολο οι εταιρίες να ευθυγραμμίσουν τις θέσεις με το παράθυρο; Γιατί πρέπει να στραβολαιμιάζω;» Ο αριθμός και η θέση των “παράθυρων” στα αεροσκάφη είναι δομικά στοιχεία ασφαλείας προκαθορισμένα από τους κατασκευαστές, ενώ οι θέσεις των επιβατών απεναντίας καθορίζονται κατ’ επιλογή της εταιρείας. Αυτή δίνει προτεραιότητα στο να χωρέσουν περισσότερες σειρές καθισμάτων και όχι στο να έχει θέα ο επιβάτης.

  Κι αν αναρωτιέται κάποιος γιατί είναι στρογγυλά τα φινιστρίνια, η απάντηση είναι ότι έτσι προκαλούνται μικρότερες φθορές από την αντίσταση του αέρα. Κι αν αναρωτιέται γιατί δεν βλέπει ποτέ παχουλή αεροσυνοδό, προτιμώνται όσες έχουν μικρότερο βάρος χωρίς όμως να είναι και κοντές. Καθώς πρέπει να είναι ψηλές για να επιβάλλονται ευκολότερα, εκείνο που απομένει για μικρότερο βάρος, είναι το θέμα του πάχους.

  Είναι δε περισσότερες οι γυναίκες, τόσο για λόγους βάρους όσο και για να μένουν ικανοποιημένοι –οπτικά– οι άνδρες επιχειρηματίες που ταξιδεύουν και συχνότερα. Επίσης προτιμώνται οι γυναίκες επειδή είναι πολύ πιο δύσκολο ένας άνδρας επιβάτης να αντιδράσει βίαια έναντι μιας γυναίκας αεροσυνοδού που προσπαθεί να τον ανακαλέσει στην τάξη, παρά έναντι ενός άνδρα.

  Μια άλλη απορία για να περνάμε την ώρα μας, είναι «γιατί δεν υπάρχει βουνό ψηλότερο από το Έβερεστ». Η απλή απάντηση είναι βέβαια, ότι κάποιο από όλα τα βουνά θα ήταν μοιραία ψηλότερο από τα άλλα. Όμως πρακτικά υπάρχει και ένα όριο στο ύψος. Αν ένα βουνό είναι υπερβολικά μεγάλο, τότε ασκεί τέτοια πίεση στη βάση του, που την υγροποιεί και τελικά βυθίζεται. Σε άλλους πλανήτες δεν ισχύει το ίδιο και κάθε πλανήτης έχει τις δικές του “κόκκινες γραμμές” ως προς το ύψος των ορέων του.

Γιατί η τίγρης πιστεύει ότι είναι πράσινη;

  Αν αναρωτιέται κάποιος «γιατί έχουν τέτοια αντανάκλαση μέσα στη νύχτα τα μάτια της γάτας», η απάντηση είναι ότι τα περισσότερα σαρκοφάγα ζώα έχουν στα μάτια έναν φακό και ένα κυρτό κάτοπτρο που ξαναστέλνει το φως προς την φωτεινή πηγή σχηματίζοντας ένα φωτεινό κώνο. Τα μάτια τους έχουν επίσης πίσω από τον αμφιβληστροειδή, ένα στρώμα κρυστάλλων ψευδαργυρικής κυστεΐνης και αυτό αποτελεί παράγοντας μεγάλης ανάκλασης.

  Μια άλλη απορία είναι για το χρώμα των ζώων. Γιατί η τίγρης έχει ένα χρώμα που την κάνει να εντοπίζεται εύκολα; Το λογικό θα ήταν να έχει π.χ. πράσινο χρώμα αντί για πορτοκαλί. Μια απάντηση που αποτελεί όμως εικασία και δεν είναι βεβαιωμένη επιστημονικά, είναι ότι οι τίγρεις κυνηγούν κυρίως ελάφια. Τα ελάφια όπως και τα περισσότερα ζώα, έχουν διχρωματική όραση, οπότε βλέπουν το πορτοκαλί ως πράσινο.

  Κατά συνέπεια δεν βλέπουν την τίγρη αν κινείται μέσα στα πράσινα δέντρα. Αυτό δεν το ξέρει η τίγρης, αλλά κάθε ζώο επιβιώνει ή σκοτώνεται όχι με θεωρίες, αλλά με ενέργειες. Αφού ξεγελά τα ελάφια, δεν είχε λόγο να αλλάξει χρώμα. Εξάλλου έχει και η ίδια διχρωματική όραση και πιστεύει ότι είναι πράσινη.  

Τί όνειρα βλέπουν οι τυφλοί;

   Τα όνειρα των ανθρώπων που έχουν φυσιολογική όραση χαρακτηρίζονται από πολύ έντονες εικόνες ενώ τα ακουστικά ερεθίσματα παίζουν μικρό ρόλο και οι άλλες αισθήσεις, όπως η γεύση και η όσφρηση, είναι σχεδόν απούσες. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως για τους ανθρώπους χωρίς όραση ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Δηλαδή, ονειρεύονται χωρίς εικόνα. Αυτό βέβαια εξαρτάται πάντα από το πότε έχασαν την όρασή τους. 

  Οι εκ γενετής τυφλοί δεν βλέπουν καθόλου εικόνες στα όνειρά τους. Η σύνθεση του κάθε ονείρου τους γίνεται από ήχους, μυρωδιές σε συνδυασμό με την αίσθηση της αφής. Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που έχασαν την όρασή τους στη διάρκεια της ζωής τους, έχουν τη δυνατότητα να δουν εικόνες, τις οποίες η μνήμη τους έχει αποτυπώσει, αν και η συχνότητα και η ευκρίνεια τους μειώνονται με τον καιρό. Ίσως, μερικές φορές να δημιουργούν και εικόνες με τη φαντασία τους αλλάζοντας τα όσα έχουν ήδη δει. Όσοι δε, χάνουν την όραση τους πριν από τα πέντε τους χρόνια σπανίως ονειρεύονται με εικόνες.   Δανοί ερευνητές κατέγραψαν τα όνειρα πενήντα εθελοντών, άλλοι από τους οποίους ήταν τυφλοί εκ γενετής, άλλοι έχασαν την όρασή τους κάποια στιγμή κατά την διάρκεια της ζωή τους και άλλοι είχαν φυσιολογική όραση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι τυφλοί είχαν τετραπλάσια συχνότητα ονείρων σχετιζόμενων με την γεύση σε σύγκριση με τους βλέποντες. 

  Ακόμα, οι εκ γενετής τυφλοί είχαν τριπλάσια όνειρα με  μυρωδιές σε σύγκριση με τους  έχοντες όραση. Το 93% των εκ γενετής τυφλών θυμόταν διαλόγους ή ήχους και όσοι έχασαν την όρασή τους αργότερα είχαν μικτά αποτελέσματα (όσο περισσότερα χρόνια  είχαν ζήσει με όραση τόσο πιο πολύ έμοιαζαν στη σύσταση των  ονείρων των ατόμων με φυσιολογική όραση). Το πιο ενδιαφέρον όμως εύρημα της έρευνας ήταν σχετικό με το περιεχόμενο των ονείρων τους. Οι τυφλοί είχαν σε ποσοστό 25% εφιάλτες έναντι του 6% του πληθυσμού των βλεπόντων. Αυτό αποδόθηκε στο ότι αισθάνονται ούτως ή άλλως πιο εκτεθειμένοι σε απειλές -κυρίως σε κοινωνικό τομέα- όνειρα.
  Ο Dragisa Drobnjak, εργαζόμενος στον Σύνδεσμο Τυφλών της Σερβίας ως νομικός διαχειριστής, έχασε την όρασή του στην ηλικία των έντεκα ετών, όταν εξερράγη μια ξεχασμένη βόμβα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου:
    "Τα όνειρά μου χωρίζονται σε τρεις φάσεις: η πρώτη διήρκεσε μέχρι τα 11 μου. Μέχρι τότε, ονειρευόμουν με όλες μου τις αισθήσεις: όραση, ακοή, αφή. Όταν έχασα την όρασή μου, είχα δύο είδη ονείρων. Το ένα ήταν έγχρωμα όνειρα, με ανθρώπους, αντικείμενα και τόποι που είχα δει οπτικά στο παρελθόν. Ο άλλος τύπος συνδεόταν με όσα γνώρισα αργότερα στη ζωή μου· αυτά τα ονειρευόμουν σαν κάτι που άκουσα ή ένιωσα, για παράδειγμα, τη φωνή κάποιου ή πώς κάναμε χειραψία με ένα άτομο ή πώς με χτυπούσε στην πλάτη. Σε αυτά τα όνειρα, το άτομο δεν φοράει σκούρο μπλε ή γκρι σακάκι. Αυτά τα λεγόμενα μεικτά όνειρα διήρκεσαν για αρκετά χρόνια και σταδιακά εκείνα τα «πρώτα» έγχρωμα όνειρα εξαφανίστηκαν μέχρι που έφυγαν εντελώς.         Τους πρώτους μήνες ή τα πρώτα χρόνια μετά το ατύχημά μου, συχνά ονειρευόμουν μια έκρηξη ή ένιωθα τον φόβο της έκρηξης ακριβώς λίγο πριν να ξυπνήσω. Δεν ονειρευόμουν το ίδιο το ατύχημα, αλλά διάφορα γεγονότα που καταλήγουν σε έκρηξη και μετά συνήθως ξυπνάω."

    

* Πηγή από άρθρο της κας Μαύρου Όλγας, στο SLpress.gr

 **πηγή στο Vice Serbia