Γερνάμε..!

 

 Η Ελλάδα «γέρασε» σε μία 10ετία κατά 3,5 έτη 

Το domino effect και τα μεγάλα «αγκάθια» για τους νέους*

   Τι αποκαλύπτουν οι δείκτες για τον πληθυσμό, την απασχόληση, το διαθέσιμο εισόδημα και τη στέγαση σε μελέτη του Παρατηρητηρίου Περιφερειακών Πολιτικών.

   Ύστερα από δέκα και πλέον χρόνια κρίσεων, ποια είναι σήμερα η θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Πόσο απέχει η χώρα μας σε βασικούς δείκτες έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου; Στα ερωτήματα αυτά προσπάθησαν να απαντήσουν ο Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Ο.Π.Α. Γιώργος Παγουλάτος και ο Θάνος Δελλατόλας, βοηθός έρευνας στο ΕΛΙΑΜΕΠ σε μία μεγάλη μελέτη που εκπόνησαν για το Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών.

   Ο αντίκτυπος της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης μετά το 2010 καταγράφεται ακόμη και σήμερα έντονο σε σημαντικούς δείκτες. Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, αν ανατρέξουμε στα στοιχεία της Eurostat, υπάρχουν μεγέθη που παρουσιάζουν σημαντικές βελτιώσεις και βήματα προόδου των τελευταίων ετών, δείκτες που αφορούν την ψηφιακή μετάβαση, την φιλικότητα και ελκυστικότητα προς το επιχειρείν και τις ξένες επενδύσεις, την ύπαρξη υψηλής ποιότητας καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού.    

   Ωστόσο το ζητούμενο είναι να αξιοποιηθούν όλα αυτά. Και αυτό παραμένει κορυφαία πρόκληση, αφού δεν έχουν ξεπεραστεί οι πληγές και οι ελλείψεις που άφησε πίσω της η κληρονομιά της χειρότερης οικονομικής κρίσης της μεταπολεμικής περιόδου.

  Η μελέτη εξετάζει τις ανισότητες, που ευδοκιμούν στην Ελλάδα, τόσο σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο διαγενεακής δικαιοσύνης, υπό το πρίσμα επιλεγμένων δεικτών.

  Σύμφωνα με αυτή, καταγράφονται μία σειρά συμπερασμάτων όπως:

Η Ευρώπη γηράσκει και συρρικνώνεται 

   Μέσα σε σχεδόν μια δεκαετία, η Ελλάδα «γέρασε» κατά 3,5 έτη με την τρίτη μεγαλύτερη μεταβολή, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι στα 2,3. Η Ελλάδα εκ πρώτης όψεως δε βρίσκεται στη δεινότατη θέση χωρών, όπως η Ισπανία και η Μάλτα, ακόμα και ούσα κάτω του Ευρωπαϊκού Μέσου Όρου. Με μία δεύτερη ανάγνωση, όμως, η μεταβολή του δείκτη ολικής γονιμότητας για την Ελλάδα μέσα σε μια δεκαετία από το 2009 στο 2020 μεταβλήθηκε κατά 0.10, πέφτοντας από το 1.50 στο 1.39. Την ίδια περίοδο, ο Ευρωπαϊκός Μέσος Όρος σημείωσε μείωση μόλις 0.6.

   Η μέση ηλικία των γυναικών κατά τη γέννα του πρώτου τους παιδιού έχει μετατοπιστεί προς τα επάνω. Κατά μέσο όρο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστεί μια μεταβολή της μέσης ηλικίας κατά ένα έτος, φτάνοντας τα 31 έτη. Στην Ελλάδα είναι τα 34 έτη.

   Η Ευρώπη λοιπόν γηράσκει με την Ελλάδα να συμβάλλει περισσότερο σε αυτό. Μάλιστα δεν μιλάμε μόνο για μια γηράσκουσα Ευρώπη αλλά και για μια συρρικνούμενη Ευρώπη. Οι γενεές με το πέρασμα των ετών δεν αντικαθίστανται και ο ρυθμός με τον οποίο μειώνονται βαίνει αυξανόμενος. Στο πλαίσιο αυτό οι μελετητές θέτουν τα ακόλουθα κρίσιμα ερωτήματα για το πού οδεύουμε: «Αν η σημερινή τάση, επομένως, σε βάθος μιας δεκαετίας δείχνει μια γήρανση κατά τρία έτη και αν την ίδια στιγμή κάνουμε μια αυθαίρετη αντίστοιχη προβολή για τις επόμενες δύο δεκαετίες λόγου χάρη, τότε τι θα μπορούσε να υποθέσει κανείς για τα πιθανά ενδεχόμενα, αν η μέση ηλικία του πληθυσμού μιας χώρας δεν υπάγεται στα γόνιμα έτη της ζωής ενός ανθρώπου πλέον; Τι θα γίνει αν επιτραπεί στις συνθήκες να διαμορφώσουν μια μέση ηλικία 55 ή και 60 ετών σε βάθος τριάντα ετών;».

   Σε αυτούς τους προβληματισμούς, θα πρέπει να συνυπολογισθεί και η αναμενόμενη περίπτωση ενός «domino effect», όπως θα μπορούσαμε να κατονομάσουμε την σειρά επιδράσεων- διαταραχών, που θα παρατηρούσαμε στον δείκτη ηλικιακής αλληλεξάρτησης των ευπαθέστερων ηλικιακών ομάδων, στην παραγωγική ισχύ της χώρας, στο συνταξιοδοτικό σύστημα, στην μακροοικονομική ισορροπία και, εν τέλει, στην κοινωνική συνοχή.

Πόσοι χωρούν σε ένα σπίτι;

   Για το 2021, η Ελλάδα είχε ποσοστό υπερπληθυσμού/συνωστισμού στη στέγαση των νοικοκυριών (overcrowding rate), 28.5%, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο του μέσου όρου της ΕΕ στο 17%.
   Από την καταγραφή των δεικτών αδιαμφισβήτητα διαπιστώνεται πρόβλημα γήρανσης και συρρίκνωσης του πληθυσμού. Η δυναμικότητα και η μεταβλητότητα του προβλήματος, ωστόσο, είναι προς το παρόν σε ένα αντιμετωπίσιμο επίπεδο. Από την άλλη είναι υπαρκτή η οικονομική και κοινωνική καθίζηση του ενεργού παραγωγικά πληθυσμού και κατά συνέπεια του συνόλου της κοινωνίας.

   Η δημιουργία οικογένειας αποτελεί μια μορφή επένδυσης για τους νέους ανθρώπους, η οποία ενέχει το δικό της ρίσκο και χρειάζεται το δικό της υγιές περιβάλλον. «Είναι σαφές, λοιπόν, πως πρέπει να οριοθετήσουμε τον φαύλο κύκλο, πριν μπορέσουμε να τον διακόψουμε: η υπολειτουργούσα αγορά εργασίας δημιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας, οι οποίες με την σειρά τους προκαλούν συμπεριφορική αποστροφή ως προς την δημιουργία οικογένειας, οπότε και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με βαθμιαία πληθυσμιακή γήρανση και συρρίκνωση»

 Περισσότερα...

 

* Μερική αναδημοσίευση από την "Ναυτεμπορική". Άρθρο από την κα Νατάσα Στασινού.