Σχόλιο (off topic) για τις Πλάνες του Διαφωτισμού...

  Θρησκεία και πολιτική

Όσοι πιστεύουν ότι πολιτική και θρησκεία
δεν αναμειγνύονται, δεν καταλαβαίνουν καμιά τους.
ΑΛΜΠΕΡΤ ΑΪΝΣΤΑΪΝ

   Μια από τις αυταπάτες του Διαφωτισμού ανἐκαθεν ήταν ότι διαχωρίζοντας την Εκκλησία από το Κράτος, θα κρατηθεί η θρησκεία μακριά από την πολιτική. Μια ματιά σε κράτη από την απαρχή τους αμιγώς κοσμικά, τις ΗΠΑ ή την Τουρκία λ.χ., δείχνει το μέγεθος της πλάνης. Ο προτεσταντικός ριζοσπαστισμός στις ΗΠΑ, η εθνική ορθοδοξία του Πούτιν, ο πολιτικός ισλαμισμός σε όλες του τις εκδοχές, ο ινδουϊσμός του Μόντι, ο ζηλωτικός ιουδαϊσμός του Νετανιάχου είναι μερικές ακόμη αποδείξεις για τι συμβαίνει σήμερα στην πράξη, παγκοσμίως.

   Μια δεύτερη αυταπάτη του Διαφωτισμού είναι ότι η θρησκεία έχει να κάνει πρωτίστως με την μεταφυσική πίστη, ότι μπορεί να αρκεστεί στα του οίκου της στο μέτρο που δίνεται στους πιστούς της η ελευθερία να την ασκούν.

Η θρησκεία όμως μόνο δευτεροτριτευόντως έχει να κάνει με την πίστη και τα θεολογικά δόγματα. Η θρησκεία προσδίδει ταυτότητα, πυξίδα, προσανατολισμό, κοινωνικοποιεί, διαπλάθει συλλογικότητες, είναι δίχτυ κοινοτικής ασφάλειας και μέριμνας. Αυτή είναι η κύρια λειτουργία της, όχι η λατρεία σ’ ένα εν υψίστοις Ανώτατο Ον.

 

 "Εάν υπάρχει κάτι που γνωρίζεις, διάδωσε το. 

Εάν υπάρχει κάτι που δε γνωρίζεις, αναζήτησε το."

   

   Η νεωτερικότητα όλα αυτά προσπάθησε να τα αναπληρώσει, και το πέτυχε για ένα διάστημα, με την οικονομική ανάπτυξη και το κράτος προνοίας. Από τη στιγμή που και το ένα και το δεύτερο στόμωσαν, ήταν επόμενο ότι κάτι άλλο θα επιχειρούσε να πάρει τη θέση τους.

Πριν λίγες μέρες μόλις ο Ντόναλντ Τραμπ αναρωτήθηκε ρητορικά στη λαοσύναξη των Αμερικανών ευαγγελικαλιστών αν ένας χριστιανός μπορεί ποτέ να ψηφίζει Δημοκρατικούς.

Και το ερώτημά του έχει βάση, κοσμική θρησκεία αυτών των τελευταίων είναι ο ατομοκεντρικός δικαιωματισμός, που δεν συμβιβάζεται με την ατομική και κοινωνική ηθική του χριστιανισμού. (Για την ακρίβεια, είναι οι αντίποδές της).

  Όμως η πραγματική διαπάλη εδώ βρίσκεται κάτω από τα δόγματα και τις ιδεολογίες. Η σύγκρουση είναι κοινωνική/ταξική: η βαθιά εθνικόφρων και παραδοσιολατρική Αμερική των περιοχών της σκουριάς και της παρακμής εξεγείρεται κατά των υπερφιλελεύθερων διεθνιστικών ελίτ της Ουώλλ Στρητ και των μητροπόλεων.   

  Ο χριστιανισμός και ο δικαιωματισμός εδώ είναι απλώς τα σύμβολα, τα ιερά λάβαρα δύο διαφορετικών κόσμων. Και η (κοσμοϊστορική) σύγκρουση θα είναι απηνής, διότι πλέον δεν υπάρχει τίποτε που να γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσά τους...

 

Δείτε την συνέχεια της αναδημοσίευσης 

του κειμένου του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

στο σπουδαίο blog Νέον Πλανόδιον

"Αυτοβοήθεια στην Ψυχική Υγεία" επιτυχής η εκδήλωση

Από αριστερά ο Έφορος Γραμματείας Αντώνης Μαυρογένης, στην μέση η Συμπρόεδρος Ευαγγελία Καπετάνου, στα δεξιά ο Συμπρόεδρος Άκης Ασπρογέρακας.

Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία

 η ενημερωτική εκδήλωση για την 

"Αυτοβοήθεια στην Ψυχική Υγεία".

 

Μαζευτήκαμε εχθές Τετάρτη 12 Ιουλίου 

στην κεντρική αίθουσα του μαχόμενου συλλόγου

 Κίνηση Αλληλεγγύης Πατησίων

στην οδό Τσίλερ 59 στα Άνω Πατήσια.

 

~~~

 

Μετά το θερμό καλωσόρισμα του προέδρου 

Παύλου Κωνσταντινίδη 

εκ μέρους της φιλοξενούσας και συνδιοργανώτριας συλλογικότητας, ξεκίνησαν οι εισηγήσεις

 από τα πρόσωπα της ΚΟΦΙΨΥ.

 Έθεσαν μία καλή βάση συζήτησης 

όπου αναδείχθηκε η βαθειά ανάγκη ψυχικής βοήθειας 

απέναντι στις βασικές ελλείψεις

του ιατρικού και προνοιακού πρωτοβάθμιου επιπέδου.

Τονίσθηκε η αδυναμία του ψυχιατρικού νοσοκομειακού συστήματος να διαχειρισθεί αποτελεσματικά και με την απαιτούμενη ποιότητα υπηρεσιών τον τεράστιο αριθμητικά φόρτο των πασχόντων ψυχικά συνανθρώπων μας.

Πρόκειται για ένα σύστημα χωρίς τις απαραίτητες ενδιάμεσες βαθμίδες με τα διακριτά επίπεδα συνάρθρωσης, τις ξεχωριστές αρμοδιότητες, τον έλεγχο και τη λογοδοσία. Απουσιάζουν δηλαδή τα στοιχεία που θα αποφόρτιζαν, θα ανακούφιζαν και εκτόνωναν τον ψυχικό πόνο και που θα ήσαν άμεσα συνδεμένα με την κοινότητα. Κατ' αυτό τον τρόπο ζούμε τα φαινόμενα της απίσχανσης και εγκατάλειψης των αδυνάμων αδελφών μας και την επακόλουθη κοινωνική βαρβαρότητα. 

 

 ~~~

   

Οι αναφορές δεν σταμάτησαν μόνο στα παραπάνω: συνδυάστηκαν στην ολέθρια εμπειρία διαχείρισης της πανδημίας με την έλλειψη συστηματικής βοήθειας σε κάθε γειτονιά, νοικοκυριό, μοναχικό πρόσωπο που υποφέρει.

Οι συζήτηση άναψε: οι εισηγήσεις από την ΚΟΦιΨΥ έδωσαν το έναυσμα για καλές ερωτήσεις. Στην είσοδο επάνω δεξιά διακρίνουμε τον παλαίμαχο ακτιβιστή και Αντιπρόεδρο ΔΣ της Κίνησης Αλληλεγγύης Πατησίων, Γιώργο Σεβδικαλή.

Αλλά και την ανάγκη της ειδικής μεταχείρισης των ασθενών με χρόνιες παθήσεις με την απουσία της κατ οίκον φροντίδας των υπέργηρων και ανήμπορων που συνήθως συνοδεύονται και από την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών τους και τα ακόλουθα ψυχολογικά προβλήματα. Επίσης τονίσθηκε η διάχυτη κοινωνική δυστυχία και καταστροφή που έχουν επιφέρει στην Ελλάδα επί δεκατρία χρόνια τα επαίσχυντα για την λαϊκή αξιοπρέπεια, Μνημόνια. 

 

~~~

 

Όμως όλ@ στην συζήτηση είπαν φθάνει! Μέχρι εδώ!

Τι κάνουμε -ως δρώσες συλλογικότητες επί του πεδίου- για το μεγάλο βάρος της φροντίδας που έχει επιφορτίσει την αβοήθητη οικογένεια, τον/ην αλληλέγγυο/α φίλο/η ή την/ον αγαπημένο/η συγγενή ή την ευαισθητοποιημένη γειτονιά;

Δηλώσαμε την πρόθεσή μας να ξεφύγουμε από τις φτηνές "λύσεις" του συντεχνιασμού και της ιδιοτέλειας και να πάρουμε επάνω μας σαν αποστολή την δημιουργία των τοπικών δικτύων ψυχικής αυτοβοήθειας και όχι απλά πιέζοντας για την διεκπεραίωση ενός μεγαλύτερου αριθμού ασθενών. Μέγιστη τύχη και βοήθεια για όλ@ μας είναι να ακουμπήσουμε επάνω στο δοκιμασμένο για χρόνια αγωνιστικό τοπικό δίκτυο "Χωρίς Μεσάζοντες Πατησίων". 

~~~  

 

Συζητήσαμε τον τρόπο δημιουργίας ομάδων αυτοβοήθειας και ψηλαφίσαμε κάποια μονοπάτια για οδηγό:

• Οι ομάδες αυτοβοήθειας βασίζονται στην ιδέα της δύναμης των μελών.
• Οι Ο.Α. προσπαθούν να δουλέψουν με τρόπους όσο το δυνατόν πιο δημοκρατικούς και «ανοιχτούς».
• Προσπαθούν να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ανάμειξη.
• Οι ομάδες έχουν συνήθως ένα κλίμα φιλικό και ανεπίσημο, διαφορετικό από τις παραδοσιακές υπηρεσίες και δομές.
• Προσπαθούν να δώσουν σε κάθε μέλος την πληροφόρηση, την ενθάρρυνση και τη δυνατότητα για να συμμετέχει στην ομάδα.
• Ενώνοντας τη φωνή τους με άλλους τα μέλη της ομάδας έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν με πιο δυναμικό τρόπο τις ανάγκες τους και να αλλάξουν καταστάσεις που τους αφορούν.
• Ως ομάδα μπορούν να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον και να δουλέψουν μαζί για να ξεπεράσουν τη δυσκολία ή τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν.
• Οι Ο.Α. προσπαθούν να δουλέψουν με τρόπους όσο το δυνατόν πιο δημοκρατικούς και «ανοιχτούς».
• Ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ανάμειξη.
• Οι ομάδες έχουν συνήθως ένα κλίμα φιλικό και ανεπίσημο, διαφορετικό από τις παραδοσιακές υπηρεσίες και δομές.
• Προσπαθούν να δώσουν σε κάθε μέλος την πληροφόρηση, την ενθάρρυνση και τη δυνατότητα για να συμμετέχει στην ομάδα.

Ήταν μία συνδιοργάνωση  από την

Κίνηση Αλληλεγγύης Πατησίων και την 

Κίνηση Οικογενειών & Φίλων για την Ψυχική Υγεία.

"Αυτοβοήθεια & Ψυχική Υγεία" Εκδήλωση

  

Ενημερωτική εκδήλωση για την 

Αυτοβοήθεια στην Ψυχική Υγεία

 

Τετάρτη 12 Ιουλίου 20:00' 

οδός Τσίλερ 59, Άνω Πατήσια

Οργάνωση 

Κίνηση Αλληλεγγύης Πατησίων - Κίνηση Οικογενειών & Φίλων για την Ψυχική Υγεία

~~~

Οι Ομάδες Αυτοβοήθειας

   Η συνεχής εξάπλωση των Ομάδων Αυτοβοήθειας(1), είναι από μόνη της ένας πολύ σημαντικός δείκτης της αποτελεσματικότητας τους αφού πρόκειται για μη κερδοσκοπικές, εθελοντικές, αυτοδιαχειριζόμενες και αυτοχρηματοδοτούμενες ομάδες προσώπων που αντιμετωπίζουν από κοινού ένα συναφές πρόβλημα Ψ.Υ. Σαφώς πρόκειται για  μη επαγγελματικού τύπου υπηρεσίες ψυχικής υγείας και η εξάπλωσή τους θα μπορούσε να συσχετιστεί με την εμφάνιση άλλων δυσμενών παραγόντων. 

   Για παράδειγμα αναφέρουμε τα  μεταμνημονικά ψυχικά τραύματα(2), την έκπτωση των προσφερόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας κυρίως στις δημόσιες δομές και την διαρκή φτωχοποίηση. Σε αυτούς τους επίκαιρους βασικούς λόγους πρέπει να  προσθέσουμε και τούς επακόλουθους κοινωνικούς δηλαδή την επιδείνωση των όρων της κοινωνικοποίησης(3), της επιβίωσης, του σχετίζεσθαι μετά τα Lock Down(4) κα. 

   Για πολλά χρόνια η αυξημένη ενασχόληση των ερευνητών για την  αποτελεσματικότητα των ομάδων αυτοβοήθειας, επιβεβαιώνει το γεγονός ότι συνεχίζουν να έχουν τον σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Επίσης το χαρακτηριστικό της ενεργοποίησης των προσώπων στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους καθιστά τις Ομάδες Αυτοβοήθειας ως μια από τις πιο πρόσφορες ενδεδειγμένες λύσεις.

 

Γενικές Αρχές των Ο.Α.

 

 

   Οι Ο.Α. λειτουργούν από και για τα ίδια τους τα μέλη. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη τα οποία επηρεάζονται άμεσα από κάποια κατάσταση είναι οι μοναδικοί οι οποίοι ελέγχουν τις δραστηριότητες και τις προτεραιότητες της ομάδας. Ορισμένες ομάδες αυτοβοήθειας λαμβάνουν πηγές και υποστήριξη έξω από την ομάδα, τα μέλη ωστόσο είναι αυτά που παίρνουν τις αποφάσεις σχετικά με τη δράση της ομάδας. 

   Οι ομάδες αυτοβοήθειας βασίζονται στην ιδέα της δύναμης των μελών. Ενώνοντας τη φωνή τους με άλλους τα μέλη της ομάδας έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν με πιο δυναμικό τρόπο τις ανάγκες τους και να αλλάξουν καταστάσεις που τους αφορούν. Ως ομάδα μπορούν να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον και να δουλέψουν μαζί για να ξεπεράσουν τη δυσκολία ή τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν.

   Οι Ο.Α. προσπαθούν να δουλέψουν με τρόπους όσο το δυνατόν πιο δημοκρατικούς και «ανοιχτούς». Ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ανάμειξη. Οι ομάδες έχουν συνήθως ένα κλίμα φιλικό και ανεπίσημο, διαφορετικό από τις παραδοσιακές υπηρεσίες και δομές. Προσπαθούν να δώσουν σε κάθε μέλος την πληροφόρηση, την ενθάρρυνση και τη δυνατότητα για να συμμετέχει στην ομάδα. 

  Μια από τις βασικές αρχές των ομάδων είναι αυτή της ανωνυμίας. Η ανωνυμία δημιουργεί ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και ισότητας μέσα στις ομάδες και όπως έχει αποδειχτεί είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης και διεύρυνσης του κινήματος των ανωνύμων. Επίσης η ανωνυμία εξασφαλίζει και το γεγονός ότι κανενός η περίπτωση ή η προσωπικότητα δεν θα θεωρηθεί πιο σημαντική από το μήνυμα της ανάρρωσης που μοιράζονται τα μέλη των ομάδων. 

  Τα μέλη των Ο.Α. επιλέγουν τι θα κάνει η ομάδα και πώς θα επιτευχθούν οι στόχοι που θέτουν. Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουν οι ομάδες αυτοβοήθειας είναι να επεξεργάζονται τις δραστηριότητες και τις προτεραιότητές τους. Αυτό είναι πολύτιμο γιατί:

• είναι ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας με την οποία τα άτομα γίνονται ομάδα

• δίνει στην ομάδα μια αίσθηση σκοπού και κατεύθυνσης

• δείχνει σε νέα μέλη με τι σχετίζεται η ομάδα

Χωρίς μια κοινή κατανόηση για το τι κάνει η ομάδα, τα μέλη μπορεί να χάσουν την κατεύθυνσή τους ή να προσπαθήσουν να  

ακολουθήσουν ταυτοχρόνως μια διαφορετική. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει διαφορετικό λόγο να ενταχθεί σε μια ομάδα και διαφορετικές ιδέες σχετικά με το τι πρέπει να κάνει. Η ομάδα βοηθάει τα μέλη να συμφωνήσουν σε ένα κοινό στόχο.    

  Το κεντρικό σημείο των ομάδων αυτών είναι μια σειρά από προσωπικές δραστηριότητες γνωστές ως τα 12 Βήματα. Τα βήματα αυτά περιλαμβάνουν 

• την παραδοχή του προβλήματος, 
• την αναζήτηση βοήθειας, 
• την αυτοεκτίμηση, 
• την εμπιστευτική αυτοαποκάλυψη, 
• το να επανορθώνεις, όπου έχεις κάνει λάθος και το 
• να δουλεύεις με άλλους ανθρώπους που θέλουν να αναρρώσουν. 

Η Πνευματική Αφύπνιση των Ο.Α. δεν είναι η Woke Culture

   Μεγάλη έμφαση δίνουν οι ανώνυμοι σε αυτό που αποκαλούν «Πνευματική Αφύπνιση» τονίζοντας την πρακτική της αξία και όχι κάποια φιλοσοφική ή μεταφυσική της υπόσταση ή τοποθέτηση ως προς το φύλο. Οι ομάδες των ανωνύμων δεν είναι θρησκευτικά προγράμματα. Τα μέλη ενθαρρύνονται να αναπτύξουν την προσωπική τους κατανόηση, θρησκευτική ή όχι, αυτής της «Πνευματικής Αφύπνισης» η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με την αφύπνιση που υπόσχεται η woke κουλτούρα.

   Η προσέγγιση των Ομάδων Αυτοβοήθειας είναι μη επαγγελματική και βασίζεται στην αλληλεγγύη. Η πρωταρχική θεραπευτική αξία των ομάδων αυτών βασίζεται ακριβώς στο γεγονός ότι ψυχικά πάσχοντες βοηθούν άλλους ψυχικά πάσχοντες. Η θεραπευτική σημασία της αυτοβοήθειας είναι άλλωστε ήδη αποδεδειγμένη στον τομέα της θεραπείας των εξαρτήσεων και όχι μόνο (Ζαφειρίδης 1998, Kooyman 1993, Yablonsky 1989 & 1969). 

   Στις συναντήσεις των ομάδων κάθε μέλος μοιράζεται τις προσωπικές του εμπειρίες με άλλους αναζητώντας βοήθεια όχι από κάποιους ειδικούς αλλά από ανθρώπους που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις και βρήκαν τη λύση και τη διέξοδο.

   Οι ομάδες είναι ανοικτές σε οποιονδήποτε ανεξάρτητα από θρήσκευμα, κοινωνικοοικονομική θέση, φύλο, εθνικότητα και μόνη προϋπόθεση είναι η επιθυμία κάποιου να συμμετέχει με τους αποδεκτούς και συμφωνημένους όρους.

 

 

   Ένας άλλος παράγοντας που θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως είναι ότι οι ομάδες αυτές δεν αποκλείουν μέλη που έχουν κάποια επιπλέον προβλήματα εκτός από αυτό της ψυχικής υγείας με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα των ανθρώπων με διπλή διάγνωση, οι οποίοι δύσκολα γίνονται δεκτοί σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα. Ελάχιστα άλλωστε είναι τα προγράμματα ειδικά σε χώρες σαν την Ελλάδα, που δέχονται ανθρώπους με τέτοιου είδους προβλήματα. 

Η ανωνυμία

Μια από τις βασικές αρχές των ομάδων είναι αυτή της ανωνυμίας. Η ανωνυμία δημιουργεί ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και ισότητας μέσα στις ομάδες και όπως έχει αποδειχτεί είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης και διεύρυνσης του κινήματος των ανωνύμων.

  Επίσης η ανωνυμία εξασφαλίζει και το γεγονός ότι κανενός η περίπτωση ή η προσωπικότητα δεν θα θεωρηθεί πιο σημαντική από το μήνυμα της ανάρρωσης που μοιράζονται τα μέλη των ομάδων.

Τρόπος λειτουργίας

   

  Όπως έχει ήδη αναφερθεί η συνάντηση της κάθε ομάδας είναι ο
βασικός πυρήνας του κινήματος των ανωνύμων. Υπάρχει ποικιλία
εβδομαδιαίων συναντήσεων. Αυτές διακρίνονται σε κλειστές και ανοιχτές συναντήσεις με το κοινό σε συναντήσεις ομιλιών και συζητήσεων και συναντήσεις θεματικά αφιερωμένες. Έτσι τα μέλη των ομάδων κρατούνται καθημερινά σε επαφή και βοηθούνται στην ανάπτυξη των προσωπικών τους σχέσεων. Η συνάντηση και οι αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται γύρω από αυτή, καθιστούν τις Ο.Α. ένα κοινωνικό δίκτυο, ένα σύστημα αλληλεπίδρασης με ξεκάθαρους και έντιμους όρους που λειτουργεί θεραπευτικά από μόνο του. 

   Πιο συγκεκριμένα το μοίρασμα κοινών εμπειριών που συμβαίνει στις συναντήσεις μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ισοτιμίας, διαμορφώνει άριστες 

συνθήκες για τη δημιουργία και ειλικρινών

έντιμων ανθρώπινων σχέσεων, για την υιοθέτηση ενός πιο δημιουργικού και ανθρώπινου τρόπου ζωής. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι οι ομάδες αυτές προσφέρουν μικροκοινωνικούς χώρους για την καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών και αυτογνωσίας, σε κοινωνίες που κυριαρχούνται από αλλοτρίωση, μοναξιά και ατομοκεντρικότητα, τότε η αξία τους και η σημαντικότητα τους γίνονται ακόμη πιο εμφανείς ιδιαίτερα στο επίπεδο της πρόληψης των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων (Ζαφειρίδης 1998).

Το παράδειγμα των Α.Α.

"Πολύ σημαντική είναι η υποδοχή του νεοεισερχόμενου σε μια ομάδα ανωνύμων. Η εμπειρία μάλιστα του νεοεισερχόμενου είναι σύμφωνα με κάποιους ερευνητές πολύ πιο θετική από την αντίστοιχη σε οργανωμένες Υπηρεσίες και συστήματα Υγείας (Chapel, 1997). Ο νεοεισερχόμενος είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο μέσα σε μία ομάδα. Υπάρχει μια ανεκτική αποδοχή που αντικατοπτρίζει το γνωμικό των ανωνύμων: «Οποτεδήποτε κάποιος, οπουδήποτε απλώσει το χέρι για βοήθεια, θέλω το χέρι

των Α.Α. να είναι εκεί. Γι’ αυτό, είμαι υπεύθυνος».
  Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας της ανάρρωσης στις ομάδες των ανωνύμων είναι ο ρόλος του χορηγού ή σπόνσορα. Ο χορηγός είναι ένα παλιό μέλος των ομάδων που αναλαμβάνει να βοηθήσει το νεοεισερχόμενο να δουλέψει τα βήματα και να αναπτύξει ένα πρόγραμμα θεραπείας που θα κάνει τη νηφαλιότητα όχι μόνο ανεκτή αλλά και επικερδή. Όπως μάλιστα η έρευνα έχει δείξει η σχέση με κάποιον σπόνσορα μειώνει τις πιθανότητες υποτροπής (Sheeren, 1988). Από τη σχέση όμως αυτή δεν βοηθούνται μόνο οι χορηγούμενοι, αλλά και οι ίδιοι οι χορηγοί, αφού σύμφωνα με την έρευνα του Cross (1990) σε ένα δεκαετές follow up, το 91% όσων είχαν γίνει σπόνσορες είχαν διατηρήσει τη νηφαλιότητα τους. Άλλωστε η θεραπευτική αξία της αλληλεγγύης, της αφοσίωσης και της προσφοράς στον συνάνθρωπο έχουν συζητηθεί και από τους θεωρητικούς της ανθρωπιστικής / υπαρξιακής ψυχολογίας (Frankl, 1979), αλλά διαπιστώθηκαν επίσης και σε πολλά θεραπευτικά προγράμματα στα οποία η αυτοβοήθεια ήταν ο βασικός άξονας της δράσης τους"(5).

Επίλογος

 

  Ποιο είναι το ποιοτικό χαρακτηριστικό που καθιστά τις οµάδες αυτοβοήθειας ως µια από τις πιο ενδεδειγµένες λύσεις; Μα αυτό της ενεργοποίησης και αυτενέργειας των προσώπων μέσα στην κοινότητα για την αντιµετώπιση των προβληµάτων τους. Δηλαδή το συστατικό στοιχείο των οµάδων αυτών είναι ένα από τα βασικά ζητούµενα στην αντιµετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβληµάτων.  

 

 

~~~

 

 

πηγές-σημειώσεις:

1.   "Οδηγός δημιουργίας Ομάδων Αυτοβοήθειας - Τα Αλληλέγγυα Πρόσωπα και η Κοινότητα". Έκδοση της ΚΟΦιΨΥ το καλοκαίρι 2023. Για την προμήθεια του "Οδηγού..." μας, επικοινωνήστε με τον σύλλογό μας.
2.   "Για το Συλλογικό μας Τραύμα από τα Μνημόνια" του μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της ΚΟΦιΨΥ Αντώνη Ανδρουλιδάκη. Άρθρο δημοσιευμένο στο Blog της ΚΟΦιΨΥ (Φλεβάρης 2023).
3.   Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας και των lockdowns  κείμενο στο Blog της ΚΟΦιΨΥ (Μάρτης 2022). 
4.  "Η πανδημία ως Ψυχολογική Εμπειρία: προκλήσεις και προοπτικές διαχείρισης στο πλαίσιο της Οικογένειας" του ψυχιάτρου-σεξολόγου, κοινωνικού ακτιβιστή και μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της ΚΟΦιΨΥ Στέλιου Κυμπουρόπουλου. Blog της ΚΟΦιΨΥ, Νοέμβρης 2023
5.  "Ψυχική Υγεία και Αυτοβοήθεια. Το Παράδειγμα των ΑΑ" του Φοίβου Ζαφειρίδη. Απόσπασμα. Τετράδια Ψυχιατρικής τ. 73, 2001 
   

 

 Ευάγγελος Ασπρογέρακας

 

Ας θυμηθούμε την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

 Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας: Χρειαζόμαστε σύστημα όχι πρόσκοπους*

   Η έξοδος από μια “εποχή στην κόλαση”, όπως ήταν όλη αυτή η περίοδος για τη χώρα μας, συνεπάγεται μια προσπάθεια μεταρρυθμιστικών πολιτικών σε διάφορα πεδία ταυτόχρονα και συντονισμένα κερδίζοντας αλληλεπιδράσεις και αξιοποιώντας εμπειρίες. Ο κόσμος βγαίνει από μια δεκαετή μνημονιακή κατάσταση έχοντας διαπαιδαγωγηθεί στο ότι κάθε μέτρο σημαίνει περικοπή και κάθε μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός ακόμα και προφανής εξορθολογισμός, είναι τοξικός. Θεωρεί με καχυποψία ότι και η τωρινή προσπάθεια για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, υποκρύπτει έλεγχο πρόσβασης και συνακόλουθα άλλη μια περιστολή παροχών και δικαιωμάτων προηγούμενων εποχών.
   Ωστόσο η εμπειρία της πανδημίας και η έλλειψη συστηματικής βοήθειας σε κάθε γειτονιά, η ανάγκη της ειδικής μεταχείρισης των ασθενών με χρόνιες παθήσεις, αλλά και η απουσία της κατ οίκον φροντίδας των υπέργηρων και ανήμπορων, ήταν καταλυτικές εμπειρίες. Η στιγμή είναι κατάλληλη για την δημιουργία ενός δικτύου εθνικής εμβέλειας για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που να μπορεί να ανατρέψει μακροχρόνιες παθογένειες και στρεβλώσεις των υπηρεσιών υγείας. Πρόκειται για ένα συνολικό αναπροσανατολισμό του συστήματος και όχι για “τον πρόσκοπο που περνάει την γιαγιά απ’ τον δρόμο”, ένα εγχείρημα δύσκολο που επιχειρείται ανεπιτυχώς από την ίδρυση του ΕΣΥ.

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Οργάνωση και Διοίκηση Πρωτοβάθμιας Ενότητα 2: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στη λειτουργία του Συστήματος Υγείας

   Έτσι, μετά από μια ατέλειωτη διελκυστίνδα νομοθετήσεων με πιο πρόσφατα του Στεφανή- 2004, Κακλαμάνη-2006, Γεωργιάδη- 2014 και Ξανθού-2018 και κυρίως μετά τη φοβερή εμπειρία της πανδημίας, ήταν σε αναμονή τα τελευταία δυο χρόνια μια σχετική με την τωρινή πρωτοβουλία της κυβέρνησης.
   Ατυχώς, το νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε απέχει πολύ από εκείνο που θα ήταν εάν οι αρμόδιοι είχαν διδαχθεί από τις αδυναμίες και τα λάθη των προηγουμένων προσπαθειών και κυρίως εάν οι στόχοι του ανταποκρίνονταν στην νέα εποχή. Πολλές γενικότητες, πολλές ασάφειες, πολλές καλές προθέσεις, μεγάλες ελλείψεις, ένας όγκος υπουργικών αποφάσεων και ΚΥΑ, να εξειδικεύσει, να λειάνει, να μετακυλήσει, να διαπραγματευθεί, να προωθήσει την υλοποίηση εντός εξάμηνου !! Φαίνεται ότι το υπουργείο πιστεύει ότι η νομοθέτηση παράγει ένα θεσμικό αυτοματισμό υλοποίησης -παρ’ όλη την εμπειρία του παρελθόντος -στην χώρα της “θεσμοθετημένης αθέτησης των νόμων”. Ποιο συγκεκριμένα:

Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

   1) Στην οργάνωση των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας δεν υπάρχει ειρμός, δεν υπάρχει η εσωτερική λογική, τα διακριτά επίπεδα συνάρθρωσης, οι αρμοδιότητες, ο έλεγχος και η λογοδοσία. Ένα ετερόκλιτο σώμα γιατρών, από ΚΥ, πολυιατρεία, δημοτικά ιατρεία, απλούς ιδιώτες κ.α, αναλαμβάνει ένα επίπονο και συστηματικό έργο με βάση κάποιο καθηκοντολόγιο και με όριο λίστας πολιτών όπως και πλαφόν αμοιβής. Σε αυτήν την εθνική προσπάθεια δεν ορίζεται ούτε σε ποιον αναφέρονται -απροσδιόριστα τοπικά συστήματα ΠΦΥ- ούτε πως συντονίζονται ( όρια δήμου; γειτονιάς; νομού; περιφέρειας;) Ακόμα, η τόσο κρίσιμη επαφή και διασύνδεση με άλλους κοινωνικούς εργάτες της όποιας περιοχής ευθύνης (κοιν. λειτουργοί, επισκέπτες υγείας, νοσηλευτές, ψυχολόγοι κλπ) και η διάδραση όλων για πολλαπλασιασμό της αποτελεσματικότητας και κυρίως των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες, δεν καθορίζεται σαφώς
   2) Στην διοίκηση καλείται προφανώς κάθε υγειονομική περιφέρεια να σχεδιάσει και να υλοποιήσει την ένταξη των γιατρών και να επιβλέψει στην σύναψη κατάλληλων συμβάσεων μαζί τους σε συνεργασία βέβαια με τους τοπικούς ιατρικούς συλλόγους, ανάλογα με τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Επί πρόσθετα, πρέπει να επιτευχθεί η εξαιρετικά δύσκολη συνέχεια της πρωτοβάθμιας φροντίδας και περίθαλψης και της νοσηλείας στα νοσοκομεία όπως και της μετανοσοκομειακής φροντίδας ειδικά σε χρόνια πάσχοντες. Είναι σε θέση οι τωρινές Υπε με την στελέχωση και την εμπειρία τους να αναλάβουν ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα; 

  Αρκεί ο μηνιαίος συντονισμός σήμερα από το υπουργείο και τον σχολάζοντα μηχανισμό του και το συντονιστικό Κεσυπε, για να δρομολογήσει μια τέτοια μεγάλη και πολύπλοκη διοίκηση ή θα έπρεπε να προβλεφθεί και να νομοθετηθεί μια task force, τουλάχιστον για μια πρώτη μεταβατική περίοδο; Ποιος θα αναλάβει επιτέλους δράσεις για συστηματικά προγράμματα πρόληψης και προαγωγής στις διάφορες περιοχές για τους προσδιοριστές υγείας που προκαλούν το 40 με 50% των ασθενειών; Εδώ βέβαια και καθόλου τυχαία, ξεχάσθηκαν οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες αποκέντρωσης και μεταφοράς πόρων από τον Ενφια στην διοικητική περιφέρεια, η οποία θα είναι και πάλι απλός παρατηρητής, παρά την εμπειρία της ακινησίας και τοπικιστικής ιδιοτέλειας που έδειξε στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
   3) Η χρηματοδότηση φαίνεται επίσης ασαφής. Μέχρι σήμερα η πρωτοβάθμια δαπάνη ήταν υπολειπομένη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο κατά το ήμισυ. Το Υπουργείο Οικονομικών εγγράφει νέους κωδικούς συστηματικής χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια ή θα έχουμε την επανάληψη του σύριζα με τα τομυ και το άγχος του Εσπα. Φθάνει το ταμείο ανάκαμψης και τα μπαλώματα στις ήδη υπάρχουσες δομές και τον εξοπλισμό, ή μήπως μια συνέργεια δημόσιου- ιδιωτικού θα ήταν πολύ πιο επωφελής για τους πολίτες και κυρίως πολύ πιο φθηνή αλλά με σοβαρό έλεγχο των ροών και καλό προγραμματισμό;

Οργάνωση και Διοίκηση Πρωτοβάθμιας.
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας

   Σημαντική θα είναι η συμβολή του Εοπυυ αν ενεργοποιηθεί επιτέλους και, λειτουργώντας σαν πραγματικό ταμείο και όχι σαν κουμπαράς, να συνάψει συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο με όλους τους ενδιαφερομένους. Θα λειτουργήσει επιτέλους σαν μονοψώνιο επιβάλλοντας και τηρώντας απαρέγκλιτα κανόνες σε δημόσιο και ιδιωτικό; Κι ακόμα δεν θα πρέπει να έχει ένα κρίσιμο ανεξάρτητο λόγο τόσο στην οργάνωση όσο και στην διοίκηση, ένα σοβαρό θεσμικό ρόλο αγοραστή προς όφελος των ασφαλισμένων του η απλά θα καλείται να πληρώνει;

Το ανθρώπινο δυναμικό

   4) Το κρίσιμο μέγεθος αυτής της προσπάθειας ωστόσο θα είναι το ανθρώπινο δυναμικό που θα πρέπει να ξεφύγει από συντεχνιασμό και ιδιοτέλεια και να πάρει επάνω του σαν αποστολή την δημιουργία των τοπικών δικτύων πφυ όχι απλά διεκπεραιώνοντας ένα αριθμό ασθενών. Η αμοιβή των γιατρών που εξήγγειλε ο υπουργός κρίνεται κατ αρχήν επαρκής, με την χρήση του κατά κεφαλήν και το πλαφόν των 2000, παρά τους κινδύνους που περιέχει. Το διακύβευμα -για όποιον το καταλαβαίνει είναι πολύ μεγάλο καθώς οι γιατροί καλούνται να αναστρέψουν μια παγιωμένη νοσοκεντρική αντίληψη του κόσμου με αντίστοιχη νοσοκομειοκεντρική συμπεριφορά.

   Θα έχουν απέναντι για να υπερβούν παγιωμένες πρακτικές μεγάλου μέρους των τωρινών γιατρών, ειδικοτήτων της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, την πίεση φαρμακευτικών εταιριών που προσπαθούν να υποκαταστήσουν την τωρινή συνταγογράφηση με καινούργια ακριβότερα φάρμακα, αλλά και τα διαγνωστικά κέντρα υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας με υπερπληθώρα εξετάσεων. Επίσης καθοριστική θα είναι η δυνατότητα συνεργασίας και αξιοποίησης όλων των διασκορπισμένων κοινωνικών εργατών (νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας, κοιν. λειτουργούς, ψυχολόγους κλπ) σε κάθε γειτονιά, σε κάθε νομό.
   5) Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κυρίαρχος συνδικαλιστικός λόγος υπήρξε, κατά τον προηγηθέντα της ψήφισης διάλογο, άκαμπτος και μονότονος: περισσότερα λεφτά, περισσότερα ντουβάρια περισσότερες προσλήψεις. Ένα τόσο σημαντικό έργο δεν συνεγείρει, δεν προκαλεί μείζονες συναινέσεις, δεν εξασφαλίζει συμμετοχή, συμπόρευση, συνδημιουργία, ολοκλήρωση του εθνικού συστήματος υγείας, είσοδο σε κάθε οικογένεια, αλληλεγγύη στους ασθενέστερους, στήριξη ενεργού υγείας για όλους.

«Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας δεν στεριώνει χωρίς Νοσηλευτές στο τιμόνι». Παλαιότερο κείμενο κριτικής (2018) από την Πανελλήνια Συνδικαλιστική Νοσηλευτική Ομοσπονδία ΕΣΥ (ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ)

   Αντίστοιχα, τα κόμματα περιχαρακωμένα στις γραμμές τους είναι αμφίθυμα: η ΝΔ προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες με τους ιδιώτες συνομιλητές -ψηφοφόρους της και τα συμφέροντά τους, ενώ ο Σύριζα μαζί με το ΚΚΕ αναπαράγουν τα στερεότυπα ιδιωτικοποίησης και κρατικισμού. Το νέο Πασοκ αδρανεί γενικολογώντας και μην τολμώντας να συνεχίσει τολμηρά τη μεγάλη παράδοση του χώρου και το δυναμικό μεταρρυθμιστικό διαρκές που την χαρακτήριζε

Νοσοκεντρισμός ή ενεργός υγεία

   Τελικά ο μεγάλος κριτής και σε αυτήν την προσπάθεια θα είναι η κοινωνία η οποία μέχρι τώρα και παρά την πρόσφατη τραυματική εμπειρία της πανδημίας, δεν έχει ακόμα πειστεί σε έναν άλλο τρόπο, αυτόν της διατήρησης της ενεργού υγείας και της διαφορετικής στάσης απέναντι στους παράγοντες κινδύνου. Είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία έως άρνηση του κόσμου στα Τομμυ που γρήγορα εκφυλίσθηκαν σε συνταγογραφικά κέντρα πιέζοντας ασφυκτικά μαζί με τους ιδιώτες γιατρούς τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Τι κι αν η ψηφιακή επέλαση της διετίας έφερε σε κάθε σπίτι την άυλη συνταγογράφηση και ο φάκελος ασθενούς μπορεί να είναι μια ολοκληρωμένη προσωπική και εξατομικευμένη αποτύπωση.
   Κι όμως, αυτό το ψηφιακό διαρκές ιατρικό ιστορικό καθενός, που θα μπορεί να ενοποιεί όλες τις εξετάσεις, τα φάρμακα, τις παθήσεις καθενός, αυτό το μόνιμο διαβατήριο για όλες τις υπηρεσίες υγείας σε όλη την επικράτεια, είναι μια νέα εποχή και καλείται ο προσωπικός γιατρός να το εφαρμόσει σε όλους.
   Οι καιροί αλλάζουν, χρόνια νοσούντες που χρειάζονται επαγγελματική φροντίδα υπάρχουν σε κάθε σπίτι, τα νέα παιδιά μπορούν να ξεφύγουν από παλιές και νέες εξαρτήσεις, οι πολίτες μπορούν και πρέπει να ξεκολλήσουν από τον νοσοκεντρισμό και να στραφούν στην ενεργό υγεία.  Η προσπάθεια ξεπερνά μικροκομματισμούς και συντεχνιασμούς και κυρίως παγιωμένες συμπεριφορές και προκαταλήψεις αλλά αποτελεί μια τεράστια εθνική πρόκληση.

*Κείμενο του Δημόπουλου Αντώνη δημοσιευμένο στο έγκριτο SLpress.gr (Μάϊος 2022).

 

Περί δικαιωμάτων

 Δικαιώματα και «δικαιωματισμός»*

   Η λέξη «δικαιωματισμός» περιφέρεται στον δημόσιο λόγο ευρέως εδώ και κάποια χρόνια, έχοντας ως επί το πλείστον αρνητικές συνδηλώσεις. Αυτό δημιουργεί άμεσες και νόμιμες απορίες: Δεν είναι ιστορικά η πάλη για σύγχρονη δημοκρατία, από την εποχή των επαναστάσεων του 18ου αιώνα, πάλη για ανθρώπινα δικαιώματα; Για ποιο λόγο να καυτηριάζει κανείς τον δικαιωματισμό αν δικαιωματισμός σημαίνει έμφαση στην ύπαρξη ανθρώπινων δικαιωμάτων; Ποιο τέλος πάντων είναι το πρόβλημα που αυτή η λέξη -πιθανώς όχι η καταλληλότερη και πάντως σπάνια αιτιολογημένη- προσπαθεί να αναδείξει;

   Ίσως να είναι χρήσιμο να ξεκινήσουμε εδώ με την παλιά, παραδοσιακή διάκριση (την κάνει για παράδειγμα ο φιλελεύθερος Αϊζάια Μπερλίν) μεταξύ «αρνητικών» και «θετικών» ελευθεριών: οι αρνητικές ελευθερίες είναι ελευθερίες από κάτι. Για παράδειγμα, η ελευθερία ενάντια στην παράνομη σύλληψη, η ελευθερία από τη λογοκρισία, η ελευθερία από την κρατική παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή μέσω παρακολούθησης, κ.λπ., είναι όλες ελευθερίες από συγκεκριμένες δράσεις σε βάρος του ατόμου. Αλλά ουσιαστικότερα, η αρνητική ελευθερία, μιας και αφορά τον περιορισμό μιας ισχύος από την υπερβολική της άσκηση στο άτομο, είναι ελευθερία από την κρατική αυθαιρεσία. Προϋποθέτει πως το κράτος εκπροσωπεί μια συγκέντρωση εξουσίας πολλαπλάσια από αυτή του ατόμου και προϋποθέτει έτσι πως το άτομο έχει το δικαίωμα να μην ασφυκτιά, να μην συνθλίβεται, κάτω από αυτή την πολλαπλάσια ισχύ.

 

   Τα θετικά δικαιώματα, από την άλλη, είναι δικαιώματα στο να κάνεις κάτι: η ελευθερία σύναψης συμβολαίων, μίσθωσης εργασίας, η ελευθερία να ταξιδέψεις, η ελευθερία του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, η ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης, περιλαμβανομένης της αθεΐας, το δικαίωμα να λάβεις βασική παιδεία με έξοδα του κράτους, το δικαίωμα να δανειστείς βιβλία από μια δανειστική βιβλιοθήκη -αυτά είναι σύγχρονα αστικά δημοκρατικά δικαιώματα με θετικό χαρακτήρα. Εδώ το κράτος δεν έχει τον ρόλο αυτού που συναινεί στην αυτοσυγκράτηση ισχύος απέναντι στο άτομο αλλά αυτού που εγγυάται ως φορέας δικαίου την άσκηση των θετικών δικαιωμάτων εντός του κοινωνικού συνόλου. Τα θετικά δικαιώματα έχουν το κράτος και τον νόμο ως εγγυητές αλλά υλοποιούνται, πραγματώνονται, εντός της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου και νοούν αυτή την κοινωνική ζωή με όρους καθολικότητας – ενός «όλοι».

   Στη σύγχρονη περίοδο, τόσο τα αρνητικά όσο και τα θετικά δικαιώματα περνούν ιδιαίτερη κρίση. Για παράδειγμα, το αρνητικό δικαίωμα στη μη λογοκρισία έχει ουσιαστικά καταργηθεί στις χώρες που διαφημίζουν περισσότερο τη σύγχρονη αστική δημοκρατία – στις χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Η πληροφόρηση υπόκειται σε αυστηρότατο έλεγχο, οι παραβάτες διώκονται με δρακόντεια μέτρα.  Το ίδιο ισχύει για το αρνητικό δικαίωμα ενάντια στην παρείσφρηση του κράτους στην προσωπική και ιδιωτική ζωή, με το ένα σκάνδαλο παράνομων παρακολουθήσεων να διαδέχεται το άλλο, χωρίς ποτέ να υπάρξει τιμωρία για όσους παραβιάζουν αυτό το δικαίωμα, το οποίο ως εκ τούτου, αποδεικνύεται πλέον ανύπαρκτο. Ανάλογα, σε ό,τι αφορά τα θετικά δικαιώματα, τα κεντρικά κάποτε θετικά δικαιώματα της καθολικής πρόσβασης σε δωρεάν, δηλαδή πληρωμένη από το κράτος (δηλαδή από τους φόρους) παιδεία και υγεία συρρικνώνονται διαρκώς και σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. ΗΠΑ) τείνουν προς εξαφάνιση.

   Την ίδια όμως στιγμή, έχει εμφανιστεί ένα νέο είδος δικαιώματος -αυτό τουλάχιστον ισχυρίζομαι- το οποίο δεν εμπίπτει ούτε στα αρνητικά ούτε στα θετικά δικαιώματα. Δεν εμπίπτει στα αρνητικά δικαιώματα διότι δεν είναι δικαίωμα στον περιορισμό της εξουσίας του κράτους· δεν εμπίπτει στα θετικά δικαιώματα γιατί δε μετέχει της ιδέας της καθολικότητας του δικαιώματος, την υλοποίησή του εντός μιας κοινωνίας νοούμενης ως αθροίσματος αφηρημένα ίσων υποκειμένων. Το δικαίωμα του ταυτοτικού αυτοκαθορισμού, για παράδειγμα, (περιλαμβανομένου του δικαιώματος επιλογής και κατοχύρωσης των αντωνυμιών που προτιμά κάποιος/α όταν αναφέρονται σε αυτόν/ή), είναι ένα δικαίωμα που θεσπίστηκε σε κάποιες χώρες επειδή διεκδικήθηκε από μια κοινωνική ομάδα και όχι ως αίτημα όλων. Βεβαίως, στην πράξη, όλοι έχουν δικαίωμα στις αντωνυμίες που προτιμούν, ωστόσο αυτό είναι ένα δικαίωμα που δεν ζήτησαν όλοι, και το οποίο δεν έχει νόημα για όλους. Για κάποιους, που συμβαίνει να είναι η πλειοψηφία, οι αντωνυμίες που καθορίζουν το φύλο είναι δεδομένες γιατί το φύλο είναι βιολογικά δοσμένο και έτσι επίσης δεδομένο. Δεν προκύπτει καμία ανάγκη, συνεπώς, να θεσπιστεί νομικά το ζήτημα – απεναντίας, αυτό συνιστά κρατική παρέμβαση σε κάτι το οποίο δεν τη χρειάζεται.

  Για άλλους όμως, το φύλο δεν είναι βιολογικά δοσμένο αλλά κοινωνικά κατασκευασμένο σχεδόν εξολοκλήρου, κι έτσι η παρέμβαση στη γλώσσα είναι παρέμβαση στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται κοινωνικά, με δηλωμένο στόχο τη μεγαλύτερη συμπεριληπτικότητα.

Γίνεται εμφανές εδώ, ανεξάρτητα του τι υποστηρίζει κάποιος, ότι το δικαίωμα σε αυτή την περίπτωση δεν είναι ούτε δικαίωμα περιορισμού του κράτους (αντίθετα, το κράτος παρεμβαίνει ενεργά), ούτε δικαίωμα συμμετοχής σε κάτι καθολικά προσβάσιμο, αλλά δικαίωμα μιας κοινωνικής ομάδας που αυτοκαθορίζεται σε αντιπαράθεση με τις νόρμες άλλων κοινωνικών ομάδων. Με απλά λόγια, το δικαίωμα εκχωρείται από το κράτος στο όνομα της προστασίας ενός τμήματος της κοινωνίας από άλλα τμήματα της κοινωνίας και όχι στο όνομα μιας ανθρώπινης καθολικότητας στην οποία όλοι μετέχουν ως αφηρημένα ίσοι. Αντίθετα, θεωρείται δεδομένη η ανισότητα των υποκειμένων που συναπαρτίζουν το κοινωνικό σύνολο, και είναι αυτή η ανισότητα (αυτό είναι το επιχείρημα) που καθιστά μια κοινωνική ομάδα ευάλωτη στις άλλες και άρα ως έχουσα δικαιώματα αυτοκαθορισμού τα οποία οι άλλες ομάδες δεσμεύονται νομικά (από το κράτος) να σέβονται, είτε τα κατανοούν είτε όχι.

   Αν λοιπόν η λέξη «δικαιωματισμός» έχει κάποιο νόημα, νομίζω πως έχει νόημα σε ό,τι αφορά την εισαγωγή στις δυτικές αστικές χώρες δικαιωμάτων των οποίων η ύπαρξη λαμβάνει ως δεδομένο τον κοινωνικό ανταγωνισμό και όχι την καθολική ισότητα και των οποίων η άσκηση τείνει συχνά να αυξάνει αυτόν τον ανταγωνισμό (καθώς συναντά αντιρρήσεις από ένα αρκετά ευρύ τμήμα της κοινωνίας) με τρόπο, για παράδειγμα, αδιανόητο για το δικαίωμα στην παιδεία ή την υγεία.

   Εδώ βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι σε χώρες με σύστημα απαρτχάιντ (ΗΠΑ, Νότια Αφρική), το δικαίωμα στην καθολική και ίση πρόσβαση στη δημόσια παιδεία και υγεία όχι απλά δεν ήταν δεδομένο για όλους τους πολίτες αλλά και ότι η διεκδίκησή του για όλους οδήγησε σε κοινωνικές συγκρούσεις και ακόμα και αιματοχυσία. Επρόκειτο ωστόσο, στις περιπτώσεις εκείνες, για ένα θετικό δικαίωμα του οποίου η διεκδίκηση έγινε με όρους καθολικότητας (όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ανεξαρτήτως χρώματος του δέρματος) και όχι με όρους της κρατικής στήριξης του δικαιώματος μιας μειονότητας στον αυτοκαθορισμό ως κάτι διαφορετικό από τις άλλες κοινωνικές ομάδες και ευάλωτο στην ισχύ τους.

του ΑΝΤΩΝΗ ΜΠΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

*Αναδημοσίευση από το έγκριτο μπλογκ 

ΝΕΟΝ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ