ΨΧ: Σε τι συνίσταται κατά τη γνώμη σας η αξιοπρέπεια;
ΚΜ: Ο Pico
della Mirandola, σπουδαίος φιλόσοφος του 15ου αιώνα, στο βιβλίο “Λόγος
περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου” (εκδόσεις ΑΓΡΑ, 2014) συναρτά την
ελευθερία με την αξιοπρέπεια. Στο μεγάλο θαύμα που είναι ο άνθρωπος, ως ο
δημιουργός του εαυτού του, το πιο θαυμαστό είναι η ελευθερία του. Αυτή
είναι η αξιοπρέπεια (dignitas). Η αξιοπρέπεια, λοιπόν δεν υπάρχει χωρίς
την ελευθερία. Η υπεράσπιση της αξίας και της ακεραιότητας του ανθρώπου
είναι συνυφασμένη με την υπεράσπιση της ελευθερίας του. Και εδώ ως
ελευθερία δεν νοείται απλά η απουσία καταναγκασμού, αλλά η συνείδηση της
φυσικής αναγκαιότητας και των περιορισμών που αυτή θέτει. Η ελευθερία
του ανθρώπου ανάγεται τελικά στη θετική δύναμη με την οποία μπορεί να
αναπτύξει όλες του τις δυνατότητες μέσα από την κοινωνική πράξη, μέσα σε
μια διαδικασία ελεύθερης δημιουργίας και ριζικής αλλαγής της σχέση του
με την Φύση.
ΨΧ: Σχετίζεται η αξιοπρέπεια με την ψυχική ασθένεια;
ΚΜ: Η
αξιοπρέπεια είναι ό, τι πολυτιμότερο διαθέτει ο άνθρωπος είτε πάσχει
ψυχικά είτε όχι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια
ταυτίζεται τελικά με το δικαίωμα στην ελευθερία, το δικαίωμα στη ζωή.
ΨΧ: Υπάρχει τρόπος να διαφυλαχθεί η αξιοπρέπεια του ψυχικά ασθενούς, του θεραπευόμενου;
Η
διαφύλαξη της αξιοπρέπειας του ψυχικά ασθενούς ανάγεται τελικά στον
σεβασμό των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του. Στην πράξη όλα
αυτά, σχεδόν κατά κανόνα, παραβιάζονται και η αξιοπρέπεια του πάσχοντος,
του θεραπευόμενου προσβάλλεται, όπως συμβαίνει με την αναγκαστική
νοσηλεία, την μηχανική καθήλωση, την απουσία θεραπευτικής σχέσης, την
αυστηρή ιεραρχία μέσα στον αυταρχικό ψυχιατρικό θεσμό, την ιατρικοποίηση
της ύπαρξής του στο σύνολό της. Ο μόνος τρόπος για να διαφυλαχθεί η
αξιοπρέπεια του θεραπευόμενου είναι η διαμόρφωση και η εξασφάλιση των
όρων ισοτιμίας στη σχέση θεραπευτή – θεραπευόμενου και στον ελεύθερο
διάλογο ανάμεσά τους, η απουσία αυταρχισμού και καταπίεσης, ο σεβασμός
στην δική του απόφαση να διαχειρισθεί όλα όσα τον αφορούν. Αυτό βεβαίως
προϋποθέτει μια βαθιά τομή στα ψυχιατρικά πράγματα, μια επανάσταση, θα
μπορούσαμε να πούμε σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα της
βαρβαρότητας στο χώρο της ψυχικής υγείας.
ΨΧ : Ποια είναι η κοινωνικοπολιτική διάσταση της αξιοπρέπειας;
ΚΜ: Η
αξιοπρέπεια με αυτούς τους όρους αφορά στο σεβασμό της μοναδικότητας
και των δικαιωμάτων κάθε προσώπου σε όποια κατάσταση και αν βρίσκεται,
σε όποια τάξη και αν ανήκει. Η προσβολή του προσώπου, στο όνομα της
“δημόσιας τάξης” ή της “δημόσιας υγείας” συνιστά προσβολή της
αξιοπρέπειας του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η διαπόμπευση των
οροθετικών, τοξικομανών γυναικών το 2012 από τον τότε υπουργό υγείας
Ανδρέα Λοβέρδο, στο όνομα της προάσπισης της “δημόσιας υγείας”.
ΨΧ: Το
στίγμα που συνοδεύει το λήπτη υπηρεσιών ψυχικής υγείας πλήττει την
αξιοπρέπεια του; Πως μπορεί να καταπολεμηθεί αυτό το στερεότυπο;
ΚΜ: Το
στίγμα της ψυχικής αρρώστιας πλήττει σοβαρά την αξιοπρέπεια του ανθρώπου
που δέχεται φροντίδα στο χώρο της ψυχικής υγείας, τον απαξιώνει, τον
καθιστά αντικείμενο περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού. Η πάλη
κατά του στιγματισμού προϋποθέτει μια άλλη προσέγγισης της ψυχικής
οδύνης, μέσα από τη συλλογική δράση και την κοινωνική αλληλεγγύη.
ΨΧ: Τι συνιστά κατά τη γνώμη σας αξιοπρεπή φροντίδα στο χώρο της ψυχικής υγείας;
ΚΜ: Η
διαμόρφωση των όρων ισοτιμίας στο διάλογο θεραπευτή – θεραπευόμενου, με
ενσυναίσθηση και απουσία αυταρχισμού του θεραπευτή.
ΨΧ: Θεωρείτε το αίσθημα της αξιοπρέπειας σημαντικό συστατικό για την επιτυχία των υπηρεσιών υγείας;
ΚΜ: Είναι απολύτως αναγκαίο συστατικό, θεμελιώδης αρχή οργάνωσης όλων των υπηρεσιών ψυχικής υγείας...
Συνέχεια της συνέντευξης στον ιστότοπο-περιοδικό