Άγχος και φόβος
Η έκθεση σε διαρκείς φοβικές καταστάσεις επιδρούν με μόνιμα βλαπτικά αποτελέσματα αγχωτικών διαταραχών
Γνωρίζουμε πια ότι η θανατηφόρα πανδημία του COVID-19, η οικονομική αβεβαιότητα και η διεθνής γεωπολιτική αστάθεια απειλούν την ψυχική υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Όμως η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο φόβος εξαιτίας τέτοιου τύπου τρομακτικών γεγονότων, εξελίσσεται σε ισόβιο άγχος ειδικά στα ευάλωτα άτομα, διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στην θεραπεία τους.
Το Τμήμα Παθολογίας του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού στην Αλμπουκέρκη των ΗΠΑ, ερεύνησε & εντόπισε για πρώτη φορά την επίδραση των νευρικών συσχετίσεων στον εγκέφαλο κατά τη ψυχική μετάβαση από τον φόβο στο άγχος.
Μέχρι τώρα, οι ψυχίατροι είχαν λίγες αποδείξιμες πληροφορίες αναφορικά με το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο μετά από μια τρομακτική εμπειρία. Δηλαδή όπως μας λένε οι ερευνητές/τριες, έμενε ανερμήνευτο το γεγονός γιατί μερικοί άνθρωποι δεν αναρρώνουν εύκολα και εγκλωβίζονται σε αγχώδεις καταστάσεις ακόμη και για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Ο απειλητικός για τη ζωή φόβος, συχνά οδηγεί στο Σύνδρομο Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ). Ο στόχος της ομάδας έρευνας ήταν να αποσαφηνίσουν την ανταπόκριση του εγκεφάλου στον φόβο και το πως σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένες αγχωτικές καταστάσεις, όπως η ΔΜΤΣ.
Κατ' αυτό τον τρόπο προκάλεσαν φόβο σε τρωκτικά μέσω της έκθεσής τους σε μια τρομακτική μυρωδιά. Αυτή την επίδραση την προκάλεσε ένα συνηθισμένο απωθητικό καθημερινής χρήσης για να μη φωλιάζουν τα ποντίκια στον κήπο μας, που μυρίζει όπως ένα
αρπακτικό.
Χρησιμοποιήθηκε αυτό το τρικ για να εξετάσει, πως ανταποκρίνεται ο εγκέφαλος σε τρομακτικά γεγονότα και να ανακαλύψει πως εξελίσσεται η εγκεφαλική δραστηριότητα από ένα τρομακτικό συναίσθημα σε άγχος.
Επανερχόμενη η ομάδα έρευνας με άρθρο της, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό NeuroImage, αναφέρεται στην συσχέτιση της συμπεριφοράς με την εγκεφαλική δραστηριότητα. Αυτή η διαπίστωση επετεύχθει μέσω της παρακολούθησης της συμπεριφοράς και της καταγραφής απεικονίσεων με μαγνητικό συντονισμό πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την έκθεση σε τρομακτικές και μη τρομακτικές μυρωδιές, των παρατηρούμενων υποκειμένων.
Οι ερευνητές συνέχισαν προκαλώντας ευπάθεια στο άγχος παραποιώντας τον μεταφορέα σεροτονίνης (SERT). Ο SERT είναι το βασικό αποτέλεσμα των ψυχοτρόπων ουσιών, όπως της κοκαΐνης και των αντικαταθλιπτικών πχ το Πρόζακ. Η εξουδετέρωση του γονιδίου του μεταφορέα της σεροτονίνης (SERT-KO) προκαλεί ευπάθεια στο άγχος και συνεπώς προσφέρει ένα μοναδικό μοντέλο μάθησης για το πώς τρομακτικές εμπειρίες μετατρέπονται σε άγχος.
Κατόπιν συνέκριναν τη συμπεριφορά και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους των συμμετεχόντων στο πείραμα τρωκτικών τόσο σε φυσιολογική κατάσταση όσο και σε κατάσταση SERT-KO. Στόχος τους ήταν ο εντοπισμός των νευρικών συσχετίσεων του άγχους, δηλαδή εκείνων των περιοχών του εγκεφάλου οι οποίες ενεργοποιούνται σε αγχωμένα υποκείμενα (SERT-KO) και όχι σε φυσιολογικά υποκείμενα.
Προκειμένου να επισημάνουν τους ενεργούς νευρώνες χρησιμοποίησαν μαγγάνιο -ένα μη τοξικό ιόν- που φωτίζει τους ενεργούς νευρώνες στις απεικονίσεις
μαγνητικού συντονισμού (η επιστημονική ονομασία της διαδικασίας: "διαμήκης απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού ενισχυμένη με μαγγάνιο"). Οι υπολογιστικές αναλύσεις αυτών των απεικονίσεων του
εγκεφάλου, οδήγησαν στη δημιουργία χαρτών εγκεφαλικής δραστηριότητας πριν,
αμέσως μετά και πολύ αργότερα από τη σύντομη έκθεση στην τρομακτική μυρωδιά.
Η έρευνα συνεχίσθηκε βρίσκοντας διαφορές στη νευρική δραστηριότητα 45 υπόπεριοχών του εγκεφάλου. Μερικές περιοχές ενεργοποιήθηκαν άμεσα από την τρομακτική μυρωδιά ενώ άλλες λίγο αργότερα. Η ευπάθεια στο άγχος συσχετίστηκε με μεγαλύτερη δραστηριότητα σε πολλές περισσότερες εγκεφαλικές περιοχές.
Η συνλειτουργία κάποιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής και του υποθαλάμου του εγκεφάλου, είναι εν μέρει γνωστή. Ωστόσο άλλες περιοχές -όπως το κύκλωμα ανταμοιβής- δεν ήταν έως τώρα γνωστό ότι εμπλέκονται στο άγχος.
Στην περίπτωση του άγχους ο συντονισμός μεταξύ των εγκεφαλικών περιοχών μεταβάλονταν. Αυτό το γεγονός οδηγεί σε δύο πιθανά συμπεράσματα:
- ή αντιπροσωπεύει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του εγκεφάλου απέναντι στο άγχος
- ή σηματοδοτεί έναν αποσυντονισμό μεταξύ των εγκεφαλικών περιοχών, ο οποίος συχνά βιώνεται, σε καταστάσεις άγχους ή φόβου.
Πλέον γνωρίζουμε ότι, η εγκεφαλική δραστηριότητα σε καταστάσεις άγχους δεν είναι ίδια με την οξεία αντίδραση φόβου. Στην περίπτωση του άγχους, η νευρική δραστηριότητα αυξάνεται σε πολλές συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ενώ ο φυσιολογικός συντονισμός μεταξύ των περιοχών διακόπτεται.
Τα πράγματα γίνονται ενδιαφέροντα με την θετική εμπλοκή της σεροτονίνης. Απεδείχθει ότι η έκκρισή της βοηθά στην μείωση της πιθανότητας εμφάνισης
άγχους! Αυτή η διαπίστωση θα μπορούσε να αποτελέσει νέους φαρμακολογικούς στόχους αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι με φυσικό τρόπο φθάνουμε σε υπέροχα αποτελέσματα.
Δηλαδή μπορούμε να έχουμε αποφορτιστικά αποτελέσματα με τον διαλογισμό, τη μουσική, την ποίηση, την ποιοτική άσκηση και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες
που μειώνουν το άγχος και που ενεργοποιούν το κύκλωμα ανταμοιβής. Είναι οι συμβουλές που κατά καιρούς δημοσιεύουμε στο blog της ΚΟΦΙΨΥ.
Συμπέρασμα:
Οι έγκαιρες παρεμβάσεις οδηγούν σε μόνιμα οφέλη!
Ελεύθερη απόδοση από το Science Direct: Evolution of brain-wide activity in the awake behaving mouse after acute fear by longitudinal manganese-enhanced MRI
Ευάγγελος Άκης Ασπρογέρακας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου